مجموعه کاملی از فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 403

بی شیله پیله-بدون حقه بازی-صاف و ساده
در رفتن پاتیل کسی-تاب نیاوردن-ناتوان شدن
چهلم-چهلمین روز درگذشت کسی

پلاس بودن-ویلان و سرگردان بودن

خون کردن-قتل کردن-آدم کشتن

خدا به رد-در پناه خدا

زار و نزار-زرد و ناتوان-بد حال و بیمار

 

پرت شدن-دور افتادن از مطلب
چوب را از پهنا پرتاب کردن-ناشیانه عمل کردن

جسته جسته-یواش یواش-کم کم-به تدریج
از این رو به آن رو شدن-یکسره دگرگون شدن-به‌کلی تغییر کردن

آب در جگر داشتن(توانایی مالی داشتن)

تازگی-طراوت-خرمی-اخیرن

 
آب به آب شدن(تغییر آب و هوا دادن، بهبود یافتن به سبب سفر)
دل آب شدن برای چیزی-بسیار مشتاق چیزی شدن
جیبی-قابل گنجاندن در جیب-مربوط به جیب

دست بالا را گرفتن-حداکثر را فرض کردن

روی آب نشستن-سوار قایق یا کشتی شدن
به نفس نفس افتادن-نفس نفس زدن
از پشت خنجر زدن-به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای در آوردن

زیر سبیل گذاشتن-تحمل کردن-به روی خود نیاوردن

 

پیه آوردن-چاق شدن

چاقالو-چاق-فربه
خشک-بدون انعطاف-بی عاطفه-خشن

پراندن-بی اراده حرف درشت و بی جایی در سخن آوردن-گاه گاه در نهان تباهی کردن زن

دهن لق-کسی که راز خود و دیگران را بازگوید

زینه-پله

 

خوشمزه-آدم اهل شوخی-بذله گو

بی در رو-بن بست
ابوطیاره(اتوموبیل کهنه و فرسوده)

تور انداختن کسی-گیر آوردن کسی علیرغم میل او

تو دار-راز نگهدار

ادب کردن(با تنبیه آموختن، آدم کردن)

دُوال بازی کردن-حقه بازی کزدن-فریب به کار بردن

جفتک زن-لگد زن

در به دری-بی خانمانی-آوارگی

اهل حال(دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی)

بلا گرفته-گرفتار بلا-شیطان-شلوغ

پاپی چیزی بودن-چیزی را دنبال کردن-به چیزی محل گذاشتن
ته چک-بن چک-بنجاق-بخشی از دسته چک که پس از جداکردن چک باقی می ماند

جهیز-اسباب خانه و زندگی که عروس به خانه ی شوهر می برد

از مرحله پرت بودن-یکسره بی‌اطلاع بودن

چشته خور-کسی که پس از یک بار کمک گرفتن همیشه توقع کمک دارد
چی-چه-چیز

جفتک زدن-نگا. جفتک انداختن
بی خودی-بی دلیل-بی جهت

آب شدن-شرمنده شدن-رفتن آبرو-به فروش رفتن کالا

ادرار کوچک-شاش

رَب و رُب ندانستن-ساده دل بودن-چیزی نفهمیدن

خل بازی درآوردن-مثل دیوانه ها رفتار کردن
جواب کردن-به کار کسی پایان دادن-از کار اخراج کردن

زاغ سیاه کسی را چوب زدن-پنهانی مراقب کسی بودن

تلیت-نان خیسانده در غذای آبکی

دود-دخانیات-مواد مخدر
خاک عالم-تکیه کلامی برای اظهار تعجب و شرمندگی و ناراحتی

دندان گِرد-طمع کار-آزمند-گران فروش

بجا آوردن-شناختن-دریافتن

باهاس-باید-بایست

بغ کردن-چهره درهم کشیدن-ترشرو شدن

دست دادن-پیش آمدن

بی سر و سامان-مفلس-محتاج-آشفته-درهم ریخته-پریشان

بیخ ریش کسی ماندن-روی دست کسی ماندن

خشکی-انعطاف ناپذیری-سخت گیری-حالت پوستی که آب و چربی خود را از دست داده است

جُربزه-قدرت-توانایی

 

چشم انداز-منظره

رگ بسمل کسی خاریدن-در معرض خطر و مرگ قرار گرفتن

آفتابه خرج لحیم(بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن)

رفتگر-سپور-آشغالی

جان کُرد کردن-سخت گیری کردن-مقاومت کردن

بوی حلوای کسی آمدن-قطعی شدن مرگ کسی

جا خالی دادن-در بازی هایی مانند والیبال و فوتبال توپ را به جایی انداختن که دست یازیگر حریف به آن نرسد

انگشت به دهان نهادن(متحیر ماندن)

جایی-مستراح-توالت

زبان آدم سر کسی نشدن-به حرف منطقی تن ندادن و آن را نپذیرفتن

 

چوب حرفی-چوب کوچکی که به دست کودکان می دادند تا روی سطر های کتاب بگذارد و آن ها را بخواند

ریز ریز-خرد شده-کاملن خرد

بد آب و رنگ-نازیبا-بی رونق-بی جلوه

بی چیز-تهی دست-فقیر

 

دم خروس از آستین کسی پیدا بودن-آشکار بودن نشانه ی کار خلاف

چینی بند زنی-عمل چینی بند زدن

دسته-جمعیت سینه زن

 

از بز حرام‌زاده‌تر-سخت‌گریز و حیله‌گر

آفتاب چریدن(بی‌کار بودن، چیزی برای خوردن نداشتن)

پیاده بودن در کاری-در کاری ناشی و بی تجربه بودن

اوقات‌تلخی(ترش‌رویی، عصبانیت)
دستک دمبک درآوردن-پاپوش دوختن-اشکال تراشی کردن

ریپال کسی را در آوردن-پدر کسی را در آوردن

ریش و قیچی را دست کسی دادن-اختیار کاری را به دست کسی دادن

دم و دستگاه چیدن-اسباب و آلات چیدن
پاشنه نخواب-کنایه از مویی که از نیمه ی پشت بریده و سر آن رو به بالا باشد

پته ی کسی روی آب افتادن-راز کسی فاش شدن-رسوا شدن

جرینگ-صدای سکه های پول

ژست دادن-تنظیم وضع و حالت و قیافه برای عکس گرفتن

دستی از دور بر آتش داشتن-از حقیقت امری بی خبر بودن-قضاوتی سطحی از چیزی داشتن

بو بردن-حدس زدن-از روی شواهد فهمیدن
بی سر و سامان-مفلس-محتاج-آشفته-درهم ریخته-پریشان

بسم الله-جمله ای که هنگام آغاز به کاری و یا به هنگام تعجب و حیرت می گویند-بفرمائید ! این گوی و این میدان

دوخت و دوز-خیاطی

پف زدن-ورم کردن-بالا آمدن

خوشمزگی-شوخی کردن-بذله گفتن

جان به جان آفرین تسلیم کردن-مردن-درگذشتن

حلال به زنده ای-در پاسخ به حلالم کن می گویند-یعنی حلال می کنم و امیدوارم زنده باشی

خوش انصاف-با انصاف-منصف

رنگ نداشتن حنای کسی-اعتباری نداشتن حرف یا عمل کسی
ارزیاب(کسی که بها و ارزش پولی چیزی را تعیین می‌کند)

برخورد کردن به تریج قبای کسی-گران آمدن-بی دلیل ناراحت شدن-به کسی توهین شدن

حسابگر-کسی که در کارها سود و زیان خود را در نظر می گیرد

با دست و پا-آدم زرنگ

آش همان آش و کاسه همان کاسه(چیزی تغییر نکرده)

 

از سر کسی زیاد بودن-بیش از حد توانایی و ظرفیت کسی بودن

اجباری بردن(کسی را به خدمت سربازی بردن)

جیغ زدن-فریاد کشیدن-داد زدن
ابوقراضه-ابوطیاره

چتری-به شکل نیم دایره-قوسی

دست و پا چلفتی-بی عرضه-نالایق-بی دست و پا

بند انگشت-فاصله ی نوک انگشت تا نخستین خط آن

آسمان را به زمین آوردن (دوختن)(کار شگفت‌انگیز کردن)

اقل‌کم(دست‌کم، لااقل)

ریسه کردن-ردیف کردن-قطار کردن-پشت سر هم قرار دادن

چاق سلامتی کردن-احوال پرسی کردن

روز هفتاد هزار سال-روز قیامت

پا سبک-مبارک قدم-جلف و سبک

جن زده-دیوانه

چپ بودن خواب زن-خلاف شدن آن چه زن در خواب بیند

پا شدن-از جا برخاستن

پنجه ی ابوالفضل-ورقه ی برنجی یا نقره ای که به شکل کف دست و انگشتان بریده شده است

اخ و تف کردن(آب دهان بیرون افکندن)
حیف شدن-حرام شدن-نفله شدن-از فایده افتادن
تلیت کردن-خیساندن نان در غذاهای آبکی
چرخیدن در روی یک پاشنه-تغییر نکردن وضعیت-گذشتن وضع به منوال سابق

ریسک کردن-به کاری خطرناک دست زدن

 

از بز حرام‌زاده‌تر(سخت‌گریز و حیله‌گر)

 

از چنگ دزد در آمدن و به دام رمال افتادن-از باران به ناودان پناه آوردن

پاتیل-دیگ بزرگ مسی-مست مست

خشک و خالی-مختصر و ناچیز

 

اوت کردن(بیرون انداختن، بیرون کردن)

 

تر کردن لب-چیزی آشامیدن-به یک اشاره ترتیب کاری را دادن-حرف زدن

داد و بی داد-جار و جنجال-هیاهو

روغن زرد-روغن حیوانی

دم دما-نزدیک-حدود-حوالی

خجالت زده کردن-شرمنده کردن-خجالت دادن

به دست و پای کسی افتادن-با التماس تقاضای ترحم کردن-نهایت خاکساری کردن
خاطر جمع-مطمئن
رو به رو کردن-در برابر هم وادار به اظهار عقیده کردن

جیره بندی-سهم بندی
به هم زدن-قطع رابطه کردن

بی چیز-تهی دست-فقیر

روادید-اجازه ی ورود به یک کشور-ویزا

روی غلتک افتادن-جریان دلخواه و طبیعی را به دست آوردن-دور برداشتن و سرعت گرفتن

 

خود را خراب کردن-خود را کثیف کردن

پیشکی-جلوتر-از پیش-به طور مساعده

روان کردن-از بر کردن
خال باز-کسی که ورق ها را با تردستی می اندازد و مردم را فریب می دهد

 

پِی-دنبال

از صرافت چیزی افتادن(از انجام کاری منصرف شدن)

از زیر بته عمل آمدن(خانواده و اصل و نسبی نداشتن)
زبان بسته-برای تحقیر به آدم های بی عرضه یا کم آزار گفته می شود
پاکار-امر بر-پادو-مباشر
چشم دراندن-دقت زیاد کردن

خر کسی از کرگی دم نداشتن-از حق خود گذشتن-از حرف خود برگشتن

دامنی-پارچه ای که با آن دامن می دوزند

پیشکی-جلوتر-از پیش-به طور مساعده

استخوان‌فروش-ستایشگر آبا و اجداد
چراغ چشمک زن-چراغی که خاموش و روشن می شود
زیپ دهن را کشیدن-حرف نزدن-دهان را بستن

دندان تیز کردن-طمع کردن
استخوان‌بزرگ(شخص دارای اصل و نسب)

جل و پلاس خود را پهن کردن-در جایی اقامت کردن

جار و جنجال-داد و فریاد-نزاع و کشمکش

تن کسی خاریدن-خواهان آزار بودن-دنبال دردسر بودن

جیره خوار-کسی که از جایی یا کسی جیره و مزد دریافت می کند-مامور

 

جن زدگی-دیوانه شدن-از حال طبیعی خارج شدن

جهل کردن-در انکار چیزی پافشاری کردن

چهار شاخ-آلتی چهار شاخه و دسته دار که با آن خرمن را باد می دهند تا کاه از دانه جدا شود

خوش قلق-رام-خوش خوی

حرف بی ربط-سخن نامربوط

توالت رفتن-به دستشویی رفتن
از بر بودن(مطلبی را در حافظه داشتن)
ترکیدن بغض- بغض کسی ترکیدن

خوش خیال-آن که به دل بد راه نمی دهد-بی خیال

چنگ مالی کردن-چیزی را زیاد دست مالی کردن

برو برگرد-چون و چرا

از جیب رفتن(سود یا لذتی را از کف دادن)

دست کسی را بند کردن-به کاری گماشتن

ذِله شدن-ذله آمدن
از زیر کار در رفتن(تن زدن و نپذیرفتن کاری، کار را جدی نگرفتن)
جز زدن-ناله و زاری کردن

زمزمه کردن-زیر لب خواندن-ترنم کردن

اِرا-هنگامی که کسی نمی‌تواند و یا نمی‌خواهد به چرایی پاسخ دهد آن را به طنز می‌گوید
خر-نفهم و کودن-بزرگ-زیاد

آتو(بهانه، دستاویز، نقطه‌ضعف)

جیره خوار-کسی که از جایی یا کسی جیره و مزد دریافت می کند-مامور

پس گذاشتن کسی-از کسی جلو افتادن

رفته رفته-کم کم-خرد خرد-یواش یواش

خیس کردن-ادرار کردن به خود

 

پیاز کسی کونه کردن-ماندگار شدن در جایی-میخ خود را کوبیدن

خربان-صاحب خر-خرکچی

در و تخته را مهر کردن-سکوت کردن-دست کشیدن
جرواجر کردن-پاره پاره کردن

بِدو-دوان دوان-کسی که بسیار می دود-سریع

ژاندارم-مامور انتظامی عضو ژاندارمری

خاک تو سری کردن-نزدیکی کردن زن با شوهر

جاده خاکی-راهی که با وسایل فنی ساخته نشده است
بازیگوش-شیطان و حرف نشنو-بازی دوست

بند انگشت-فاصله ی نوک انگشت تا نخستین خط آن

جاشو-باربر

 

بالای منبر رفتن-پر گویی کردن

ریسمان را طناب کردن-یک کلاغ چهل کلاغ کردن-اغراق کردن

دست و پای خود را جمع کردن-ترسیدن و مواظب گفتار و کردار خود شدن

آبستن فرزندکش-دنیا-روزگار

داغ کسی را تازه کردن-کسی را به یاد مصیبتش انداختن

آتش‌بیار معرکه(فتنه‌انگیز میان دو دشمن)

دلخوری-گله-شکایت-اوقات تلخی

آهوی شیرافکن(چشم محبوب)

برزخ شدن-ناراحت شدن

جگر گوشه-فرزند

 

جان کندن-رنج بسیار بردن-با سختی فراوان کاری را انجام دادن
 

 

پا منبری کردن-دنبال حرف کسی را گرفتن-درباره ی سخن کسی توضیح دادن

 
روغن داغ-روغن گداخته
 

الانه(همین حالا، هم اکنون)

از راه به‌در بردن-فریب دادن-اغوا کردن

زانو-قطعه ی استوانه ای با زاویه های گوناگون برای تغییر مسیر لوله یا گرفتن انشعاب

 
خوار و ضعیف-نحیف-ناتوان

رانندگی-فن راندن وسایط نقلیه-اصول و قواعد راندن

حسرت به دل ماندن-به آرزوی خود نرسیدن

چیله-هیرم-خاشاک

اخ و پیف کردن-اظهار ناراحتی کردن از بوی بد-منظره‌ی بد یا غذای بد

خرده کاری-کار جزیی

چک و چیل-لب و لوچه

چپ و راست کردن-زیر و رو کردن-مشت باران کردن
پدر آمرزیده-دعا یا خطابی برای آمرزیده شدن پدر کسی-پدرت

آواز خر در چمن(آواز ناخوش و گوش‌خراش)

خر کسی از کرگی دم نداشتن-از حق خود گذشتن-از حرف خود برگشتن

جیب بری-دست بردن در جیب دیگران به قصد دزدی-شارلاتانی-حقه بازی

پُرتابل-قابل حمل

پچ پچ-نجوا-حرف زیر گوشی
چیل-آدم بد بیار

داشتن-مشغول بودن
پشم ریختن-از میان رفتن توانایی و مقام

بند آمدن-متوقف شدن

اوت بودن-بی‌خبر بودن-از مرحله پرت بودن

به هدر دادن-تلف کردن-تباه کردن-از دست دادن

پر افاده-متکبر-مغرور

پله خوردن-دارای پله بودن

چاییدن-سرما خوردن-زکام کردن

چای قندپهلو-نگا. چای دیشلمه

بد ریخت-بد شکل-بد هیکل-بد قواره
دستی پس، دستی پیش-سخت تهی دست-بی چیز

 

زدن به قدش-دست دادن به شیوه جاهلی که با صدا همراه است و هنگام رسیدن به توافق در انجام کاری گویند

بد آوردن-بد شانسی آوردن-زیان دیدن بر اثر پیشامد بد

آس و پاس-در نهایت تهیدستی-بینوا-مفلس
از خرس مویی کندن(از مردم خسیس چیزی درآوردن، هرچند ناچیز باشد)

انگشت کردن-انگشت رساندن

دسته اش را در کردن-تصفیه حساب کردن-جبران کردن کاری

پیچیدن نسخه-آماده کردن داروی نسخه ی دکتر در داروخانه

آب کردن(جنس نامرغوب را فروختن)

در رفتن پاتیل کسی-تاب نیاوردن-ناتوان شدن
پشم و پیله ی کسی ریختن-ناتوان شدن کسی-از میان رفتن ابهت کسی

باج به شغال دادن-به شخصی پست رشوه دادن

 
دسته پل-الک دولک

آخرین تیر ترکش(آخرین تدبیر)

 

 

از دست کسی در رفتن(کاری را بی‌اختیار و ناخواسته انجام دادن)

ریش گرفتن-دست به ریش کشیدن-پادر میانی کردن-تقاضا و خواهش کردن

از دیوار مردم بالا رفتن-دزدی کردن

اَتَر زدن-فال بد زدن

چروک-چین و شکن

آمپر کسی بالا رفتن-از کوره در رفتن

آزار داشتن(انجام کاری به قصد اذیت دیگری، کرم داشتن)

از بن دندان(از ته دل، با میل و رغبت)

تخت پایی-صاف بودن کف پا

 

آدم بگو بخند-شیرین‌زبان و بذله‌گو

آب نخوردن(درنگ نکردن)

ریسمان را طناب کردن-یک کلاغ چهل کلاغ کردن-اغراق کردن

ترکه مرکه-زن لاغر و خوش اندام

بافتنی-جامه ای که با دست بافته شده باشد

پس کشیدن-به عقب کشیدن

چاقچوری-زنی که چاقچور می پوشد-زن باحجاب

 

ذلیل شدن-خوار و زبون شدن-بیچاره شدن

دست و پا چلفتی-بی عرضه-نالایق-بی دست و پا

رخت آویز-جا رختی-چوب لباسی
با کسی ندار شدن-با کسی خودمانی

دستمال به دست بودن-چاپلوس بودن-متملق بودن

ادا اطوار(پیچ و تاب و حرکات غیرطبیعی بدن برای جلب توجه)
زود فهم-کسی که زود چیزی را درک می کند

ذلیل‌شده

زود بودن-فرانرسیدن هنگام کاری

 

 

جا ماندن-فراموش شدن

ارباب حجت(اهل منطق)

دو لُپی خوردن-دو لُپه خوردن-هم از آخور خوردن-هم از توبره

 

پای چیزی را جور کردن-وسیله ی انجام کاری را فراهم کردن

دست از پا دراز تر-مایوس شده-ناموفق

پیشنهاد-طرح

 

بهم رسیدن-به وصال هم رسیدن

آفتابه برداشتن(دست به آب رساندن، پابرهنه وسط حرف کسی دویدن)

دُنگی-دانگی

 

آجیل مشکل‌گشا(آجیلی که برای گشایش کار می‌خرند و بین مردم متدین پخش می‌کنند)

اشتباه لپی-اشتباه لفظی
زخمه-ضربه ای که برای نواختن به تار می زنند.

تنگ هم-چسبیده به هم

چای دبش-چای مرغوب که دهان را گس کند

پالان کسی کج بودن-پاکدامن نبودن-ناپارسا بودن

پاگیر کسی شدن-ناخواسته رنجی به کسی رسیدن

حلال زادگی-حلال زاده بودن-درست کردار بودن

حُقه-زرنگ و ناقلا

تیکه-چیز جالب-نصیب و قسمت-زن زیبا و خوشگل

از تک و تا نینداختن خود-از رو نرفتن-جا نزدن-خود را نباختن

خر پشته-پشته ی بزرگ سقف شکم داری که روی ایوان و راه پله می سازند

پیاله فروشی-میخانه
پول ساز-کسی که کارهایش موجب در آمدن پول بسیار شود

بازاریاب-کسی که کارش پیداکردن مشتری برای کالای خاصی است
خرج کردن-هزینه کردن-صرف کردن

تو سی خودت، من سی خودم-از تو به خیر و از ما به سلامت

پمپ بنزین-جایی که به وسایل نقلیه بنزین می دهند

ته کشیدن-تمام شدن-به آخر رسیدن

دندان گیر-قابل خوردن و جویدن-قابل توجه-پر سود

خوار و ذلیل-نگا. خوار و خفیف

چم-رگ خواب-عادت مخصوص هر کسی

حاشا و کلا-هرگز-ابدن-به هیچ وجه
تل و بل-جا به جا کردن-بالا و پایین کردن
درگاهی-آستانه

پوست و استخوان شدن-بسیار لاغر شدن

 

پا گیر-سگی که حمله می کند و گاز می گیرد

 

دخانیات-کشیدنی ها مانند توتون و تنباکو و مانند آن ها

از دروازه نگذشتن، از سوراخ سوزن گذشتن-حالاتی بی‌ثبات و بسیار متضاد داشتن

آدم کردن کسی(کسی را تربیت کردن، سواد آموختن)

چرس رفتن-حشیش کشیدن

بلغور کردن-سر هم ردیف کردن-حرف های قلمبه زدن-شکسته و نامفهوم حرف زدن

چار طاق باز گذاشتن-کاملن باز گذاشتن

دیگجوش-خوراکی مانند آش که در شب های جمعه و عید می پختند
آرواره‌ی کسی لق بودن(سرنگهدار نبودن، پرچانه بودن)

جد و آباد کسی را گفتن-آبا و اجداد کسی را دشنام دادن

دهل کسی را زدن-کسی را از کار برکنار کردن

 

افسار کسی را شل کردن-به کسی آزادی کمی دادن

پر بدک-خیلی بد

بلند شدن زیر سر کسی-با کسی سر و سری داشتن-تحریک شدن

بی بند و بار-بی قید-بی اعتنا به آداب و رسوم

دَم باریک-نوعی انبردست که نوک آن باریک و دراز است