کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری ایرانی قسمت 178

حرز جواد با خود کردن-همیشه با خود داشتن

درمالی-مالیدن آتش روی حقه ی وافور برای کشیدن بقایای تریاک

 

خرحمالی-بیگاری-کار پر زحمت و کم مزد

 
روان بودن-از حفظ بودن-از بر بودن

دست بالا کردن-پیش قدم شدن-آستین بالا زدن

اهل دود-سیگاری

خفگی-حالت فشردگی گلو و تنگی نفس

دست آمدن-به دست آمدن-پیدا شدن-حاصل شدن

چاپ خوردن-به چاپ رسیدن

دستمال ابریشمی برداشتن-چاپلوسی کردن-تملق کردن
 

زرد گوش-بی رگ-ترسو

به عمل آوردن-به اجرا در آوردن-برای استفاده آماده کردن

بسیار دلواپس و نگران بودن
از خاک برداشتن-کسی را نواختن و به جایی رساندن

 

آب از سر گذشتن(کار از چاره و تدبیر گذشتن)

آبکش کردن(سوراخ سوراخ کردن)

چاچول بازی-حقه بازی-هوچی گری-لاف زنی

 

آنجا رفتن که عرب نی انداخت(به جایی دور و بی‌بازگشت رفتن)

از بای بسم الله تا تای تَمَت(از اول تا آخر، از سیر تا پیاز)

 
تا فیها خالدون-تا پایان-همه و همه

تر دماغ-سرحال-شنگول

به دست و پا افتادن-به تلاش و تقلای زیاد افتادن

دزدی گرگی-دله دزدی

ذِله آمدن-به ستوه آمدن-خسته و عاجز شدن
چارواداری-زشت-وقیح-بی ادبانه

خیارک-ورم و آماسی که در کش ران و بغل پیدا شود

چل مرد-مرد کوتاه قد

بد قواره-بد ریخت-بد ترکیب

ادب کردن(با تنبیه آموختن، آدم کردن)

بخار-توانایی-شایستگی
بالاخانه را اجاره دادن-تهی مغز بودن-افکار ابلهانه داشتن

حسابی-معقول-مورد اعتنا-کاملن

این تن را کفن کردی-این تن بمیرد

خفتی-نوعی گردن بند از جواهرات-شلواری مانند چاقچور ولی بدون جوراب

پای کلاغ-خط بد و ناخوانا-خرچنگ قورباغه ای-قلم چرا

خر لنگ خود را به منزل رساندن-با وجود سختی کار را به پایان رساندن

خط دادن-سرمشق دادن-فکر کسی را هدایت کردن

 
خرحمال-کسی که فقط کارهای دشوار می کند
افت کردن(کاهش یافتن، کم شدن)

به جهنم-به درک-خوب شد که چنین شد-خوب است که چنین بد است

تپه تپه-چیزهایی که بی نظم کنار هم انباشته باشند
دست به سیاه و سفید نزدن-به هیچ گونه کاری نپرداختن-ابدن کاری نکردن

خاک آلود-آلوده به گرد و غبار و خاک

دهنه سرخود-بی بند و بار

افسار پاره کردن(سرپیچی کردن، یاغی شدن)

آدم بی‌سر و پا(متضاد آدم درست‌وحسابی)

پیگرد-پی گیری-تعقیب

به هدر رفتن-تلف شدن-تباه شدن- از دست رفتن

چارخانه-شطرنجی

بشور و بپوش-جامه ای که پس از شسته شدن نیازمند اتو شدن نیست

تیار-درست و آماده

خیره-بی شرم-پر رو

ابرو نازک کردن-ابرو تنگ کردن

چاروادارکُش-جنس تقلبی-چیز بد

آبدوغ خیاری-بی ارزش-بی اعتبار

باب شدن-معمول و رایج شدن

 

پا نوشت-زیر نویس-آن چه که در پایین صفحه می نویسند

حلوای تن تنانی-نوعی حلوا

بی در رو-بن بست

پیشنهاد دادن-طرح کردن چیزی

 

 

پخته-با تجربه-دنیا دیده
آفتاب کردن(برای خشک کردن جلو آفتاب گذاشتن)

با کسی بحث و مجادله کردن

خراب شدن بر سر کسی-نزد کسی بار و بندیل گشادن و ماندن
آفتابه خرج لولهنگ کردن(چیز با ارزشی را در بهای چیز بی‌ارزش دادن)

از هفت دولت آزاد بودن(شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن)

راه افتادن-آغاز راه رفتن کودک-آغاز به کار کردن-روشن شدن دستگاه-رونق یافتن کسب و کار

حضرت عباسی-راست و درست
پینکی رفتن-چرت زدن

آسمان را سِیر کردن-سخت خوشنود بودن-لذت بسیار بردن

بچه افتادن-سقط شدن جنین

از گردۀ کسی کار کشیدن-کسی را به سود خود بی‌رحمانه به کار واداشتن

خزانه کردن-نشاء و قلمه ی درختی را در زمین کاشتن تا پس از سبز شدن در جای دیگر بنشانند

 
چو-شایعه
حلال و حرام کردن-پای بند نبودن به دستورات شرعی

ده کوره-ده یا شهر کوچک عقب افتاده و بدون امکانات

آبکی-بی‌ارزش-از روی بی‌علاقگی

آستین‌سرخود-هر چیزی که وسیله‌ی کاربردش همراهش است

چس نفس-پر حرف-کسی که حرف های بی سر و ته و ملال آور می زند

دست-بار-دفعه-مرتبه-واحد وسایل گوناگون

آفتاب روی پشت بام جمع کردن-کاملا تنگدست بودن

برخورد کردن به رگ غیرت کسی-ناگوار آمدن حرفی یا کاری-گران آمدن-احساس اهانت کردن

خدا گرفتن-به عذاب خدا گرفتار شدن-بدبخت شدن

از کف دست مو برآمدن(روی دادن پیشامدی غیرممکن)

پوست کندن-سخت تنبیه کردن

پس دیدن هوا-اوضاع را نامساعد دیدن-احساس خطر کردن

 

رده-حرف زشت یا نامربوط

خِرخِر-آواز کشیدن چیزی سنگین بر زمین-صدای ناهنجار و گوش خراش
 

 

دم به خمره زدن-باده گساری کردن-شراب خوردن

رنگ و رو رفته-کهنه-فرسوده-کارکرده

دله دزدی-عمل دله دزد

به کسی رو دست زدن-به کسی حقه زدن-کسی را فریب دادن

رشته ها را پنبه کردن-کارهای انجام شده را به باد دادن
از هفت خوان رستم گذشتن(موانع و مشکلات متعددی را پشت سر گذاشتن)

دانه دانه شدن-دانه ها از یکدیگر جدا شدن

خون کسی را به جوش آوردن-کسی را بسیار خشمگین ساختن

درآمد-عایدی
خرج رو دست کسی گذاشتن-کسی را در خرج انداختن

انگشت‌نگاری-ثبت کردن اثر خطوط روی انگشتان برای شناسایی در آینده

خرسک-نوعی فرش

به دل گرفتن-رنجیده خاطر شدن

آلا گارسون(اصلاح موی سر زن به سبک موی پسران)

چار شانه-دارای شانه های پهن-کنایه از مرد خوش اندام

اُرُسی-کفش

اقل‌کم(دست‌کم، لااقل)
ذُق ذُق کردن-تیر کشیدن زخم-سوزش داشتن اندام دارای درد

خرحمال-کسی که فقط کارهای دشوار می کند

پر رویی-بی شرمی-وقاحت-دریدگی

بوی قرمه سبزی دادن سر-با زدن حرف های خطرناک موجب خطر جانی یا دردسر خود شدن

از بی‌کفنی زنده بودن-بی‌نهایت فقیر و نیازمند بودن

پس کله ی کسی زدن-کسی را به کاری واداشتن

 

به سر کشیدن-یکباره نوشیدن-بالا انداختن

از گردۀ کسی کار کشیدن(کسی را به سود خود بی‌رحمانه به کار واداشتن)

دست بالا کردن-پیش قدم شدن-آستین بالا زدن

آب دادن بند-خود را لو دادن-فرصت را از دست دادن

 

زیر پای کسی نشستن-کسی را از راه به در بردن-فریب دادن

پکاندن-ترکاندن

دو لول-اسلحه ای بلند دارای دو خانه برای فشنگ گذاری

افطاری(خوراکی که برای گشودن روزه می‌پزند)

 

بازداشتن-منع کردن-مانع شدن

آفتاب کردن-برای خشک کردن جلو آفتاب گذاشتن

زیر گوشی-بالش بسیار کوچک که هنگام خواب زیر گوش می نهند
 

دوش فنگ-نهادن قنداق تفنگ در کف دست و لوله ی آن بر دوش
جلو پوزه ی کسی را تیغه گرفتن-جلو فضولی های کسی را گرفتن

خفگی-حالت فشردگی گلو و تنگی نفس

برای هفت پشت کسی کافی بودن-از تحمل کسی خارج بودن-بسیار زیاد بودن

از آب کره گرفتن(از آب روغن گرفتن)
بچه افتادن-سقط شدن جنین

بد شگون-شوم-بد اختر-بد یمن

حرف کسی را با شکر بریدن-انتقاد مودبانه از کسی که سخن آدم را قطع می کند

 

ریم رام-رام رام-اسم صوت برای بیان آوای ساز و نوای موسیقی

از لجِ(از سر لجاجت، از روی خشم)

بار کسی کردن-دشنام دادن-بد و بیراه گفتن- کلفت بار کسی کردن

دهن لق-کسی که راز خود و دیگران را بازگوید
دم به تله ندادن-با احتیاط رفتار کردن-خطر نکردن
پیه سوز- پی سوز
ازرق-چشم زاغ

پر و پا قرص-دارای اعتقاد محکم-استوار

آن‌ها را خانم زاییده، ماها را کلفت؟-چرا آن‌ها را بر ما ترجیح می‌دهند؟ چرا به ما اجحاف می‌کنند؟

انگشت‌شمار-کم-معدود

تو به تو-گوناگون-لا به لا

دست و پا شکسته-ناقص-ناتمام

روی آب نشستن-سوار قایق یا کشتی شدن

اسیر خاک(مرده، تن‌پرور)

از حساب پرت بودن-در اشتباه بودن

پل آن سوی رود بودن-کاری بی هوده بودن

چین چین-پر از چین

تن در دادن-به کاری حاضر شدن-انجام کاری را پذیرفتن
با اشتها-متمایل به غذا
آفتابه برداشتن-دست به آب رساندن-پابرهنه وسط حرف کسی دویدن

اشک تلخ(شراب، اشک عاشق)

تو زدن-حرف خود را پس گرفتن-از تصمیمی منصرف شدن

آستین بر چشم گذاشتن-پنهان گریستن

به سر کسی زدن-ناگهان فکری به سر کسی آمدن-عقل خود را از دست دادن

 

اهل کاری بودن(وارد بودن در کاری)
زوزه کشیدن-آواز برآوردن

اگر بمیری هم(به‌هیچوجه، هرگز)

پیچ و خم خوردن-پیچ و تاب خوردن

بازجویی کردن-تحقیق و بررسی کردن

بخت-شانس-اقبال-شوهر

چم-رگ خواب-عادت مخصوص هر کسی

 

چوب را از پهنا پرتاب کردن-ناشیانه عمل کردن

انگشت بر حرف نهادن(ایراد گرفتن، نکته‌گیری کردن، اعتراض کردن)

دوره افتادن-گرداگرد شهر گشتن-به دیدار هر کسی رفتن
چم گرفتن-رونق گرفتن-سر و سامان گرفتن

تعارف کردن-کسی را به گرفتن چیزی خواندن

بی سر و ته-بی معنی-بی هوده-بی نظم

بار خود را بستن-از منبعی استفاده کردن و توانگر شدن
از قلم افتادن(فراموش شدن، مورد بی‌مهری قرار گرفتن)
رودربایستی-ملاحظه-مراعات-شرم و حیا

 

الف الف کردن(قاچ‌قاچ کردن)

بی کله-نترس-شجاع-بی خرد-تهی مغز

آقایی فرمودن-لطف کردن-محبت کردن

خانوار-مجموع اعضای یک خانواده

بی سکه کردن-بی ارزش کردن-بی اعتبار کردن

دهن کسی را آب انداختن-کسی را به طمع انداختن-میل شدید در کسی ایجاد کردن
تو زرد از آب درآمدن-بی ارزشی یا فساد چیزی آشکار شدن

روغن زرد-روغن حیوانی

خوردن چیزی به چیزی-جور بودن چیزی با چیزی

آقایی فرمودن-لطف کردن-محبت کردن

روکش درکش کردن-ساخت و پاخت کردن

استخوان‌بندی-درست کردن انگاره و طرح

بدلی-تقلبی-جنس بد

آبجی خاک‌انداز-زن فضول و خبرچین
زه زدن-بیرون شدن کمی رطوبت از مخرج-از زیر کار شانه خالی کردن-منصرف شدن
روی تاب گذاشتن-سپردن شرط بازی به نفر سوم برای جر نزدن حریفان
برداشت کردن-فهمیدن-گرفتن پول از حساب-درو کردن محصول کشاورزی

 

از خدا خواستن-در برابر پیشنهاد یا کاری قرار گرفتن که خود شخص در آرزویش بوده است

اهل دود(سیگاری)

 

 

تا خرخره زیر قرض بودن-وام بسیار داشتن

تنه زدن-با تنه به کسی ضربه زدن

 

پس نشستن-عقب نشینی کردن

چار چشم-کسی مه عینک می زند

جوجه مشدی-تازه کار و نا آشنا با آداب و رموز مشدی گری

 
بی بخار بودن-بی عرضه بودن-ناتوان بودن

 

حرف چند پهلو-سخن مبهم و دارای چند معنی

 
جواب دندان شکن-جواب قاطع و صریح
خانه به دوش-بی خانمان-آواره

گذری(دیدار کوتاه، سرپایی)

چس و فس-اسباب خرده ریزه ی ناقابل-خرت و پرت

چمباتمه-حالت روی دو پا نشستن و زانوان را بغل کردن
چینه کش-بنایی که دیوار گلی می سازد

خاکروبه-زباله-آشغال

زیر آب-مجرایی در ته مخازن آب برای خالی کردن آن ها
چنگول زدن-پنجه زدن

تخته کردن-تعطیل کردن-بستن-از رونق و اعتبار انداختن
اتر خان رشتی(آدم پرافاده)

دود ِ کلفت-دود مواد مخدر

چَکی-وزن نکرده-یک جا

خنجر زدن از پشت-به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای درآوردن

استخوان خرد (نرم) کردن(با رنج و زحمت بسیار چیزی به‌دست آوردن، دود چراغ خوردن)
آب از گلو پایین نرفتن(غصه و ناراحتی شدید داشتن)
خواب و خوراک-خورد و خواب

خایه دستمال کردن-چاپلوسی کردن-منت کشیدن

 
از نافِ جایی آمدن(کاری را به‌خوبی اهل جایی انجام دادن)

اسپند روی آتش بودن(سخت نگران و دلواپس بودن، آرام و قرار نداشتن)
جغ جغ-صدای به هم خوردن چند چیز-صدای همهمه

خام عقلی-حماقت-دیوانگی

آدم استخوان‌دار(کسی که اراده و پشتکار دارد)

بی رگ-بی غیرت-بی حس

چسبیدن خِر کسی-گریبان کسی را گرفتن و به اصرار چیزی خواستن

خودفروشی-فاحشگی-خیانت

خانه آباد-عبارتی برای تحسین است

پچ پچ کردن-نجوا کردن-زیر گوشی حرف زدن

پس مانده-ته مانده-به کنایه به زن طلاق گرفته گفته اند

تیز بازار-بازار گرم و پر مشتری
از جیب رفتن-سود یا لذتی را از کف دادن

آت و آشغال-وسایل کهنه و بی‌مصرف
فرض کنیم که

چادر چاقچور-لباس بیرون رفتن زن با حجاب ایرانی در گذشته

بیرونی-مقابل درونی-جایی از خانه که مردان و خدمتگزاران مرد می نشینند

از پاشنه در آوردن(به هر گوشه و کنار سر کشیدن)

چشم کسی آلبالو گیلاس چیدن-نگاه کردن و ندیدن

 
خرج و دخل کردن-برابر شدن هزینه و درآمد

زحمت کشیدن-کار کردن
دختراندر-نادختری-دختری که از شوهر یا زن دیگری باشد

آمدن (چیزی) به کسی(تناسب داشتن (چیزی) به کسی)

چرب زبان-خوش سخن-چاپلوس

آمیزقلمدون-میرزا‌بنویس-کاتب

بی قابلیت-بی ارزش-اندک-مختصر

تقه زدن-کوبیدن چیزی با ضربات پیاپی چکش و مانند آن
پَلِه-پول

تو نگو من بگو-مشاجره-بحث

پوزه ی کسی را به خاک مالیدن-کسی را شکست دادن

زدن به قدش-دست دادن به شیوه جاهلی که با صدا همراه است و هنگام رسیدن به توافق در انجام کاری گویند

دُم در آوردن-گستاخ شدن-پر رو شدن-جرات یافتن

از چیزی زدن(از مقدار چیزی کسر کردن)

آقایی فرمودن(لطف کردن، محبت کردن)

 

تر تری-کسی که اسهال گرفته است

 

به کسی رفتن-به کسی شباهت داشتن

تاب برداشتن-خم شدن-شکم دادن-لوچ شدن چشم

 

 
دست زدن-لمس کردن

آتش سوزاندن-شیطنت و شرارت کردن

جگر را سرمه کردن-دل کسی را سوزاندن-بسیار غم دادن

دعوا-مشاجره-نزاع-بازخواست و سرزنش

آن سرش ناپیدا بودن(برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود)

دو پولی-کالای بی ارزش

خط هوایی-راه هوایی-مسیر هواپیما

از خر شیطان پایین آمدن-از لجاجت دست برداشتن-از تصمیم نادرستی منصرف شدن

ریز نقش-دارای اندام کوچک و ظریف

دو پهلو حرف زدن-مبهم سخن گفتن

آب در جگر داشتن(توانایی مالی داشتن)

پچ پچ کردن-نجوا کردن-زیر گوشی حرف زدن

حساب بردن-پروا داشتن-اطاعت کردن

دستی-به عمد-از روی تعمد

چراغان-جشن و سرور پر چراغ

تخت و تبارک-با آسودگی خیال

خرج تراشی-هزینه درست کردن

آتش کردن (گشودن)(شلیک کردن)

راه افتادن-آغاز راه رفتن کودک-آغاز به کار کردن-روشن شدن دستگاه-رونق یافتن کسب و کار

خیس خوردن-آب به خود گرفتن-با مایعی مخلوط شدن

پشت بشقاب کشیدن-تهدید کردن به قطع کمک