مجموعه کاملی از کلمات و اصطلاحات خودمانی، عامیانه قسمت 246

بله بُری-گفتگو برای تعیین شرایط عقد و میزان حقوق زن و شوهر

بند تنبانی-سست و رکیک-مزخرف و بی ارزش

از چیزی گلی چیدن-از چیزی بهره بردن

راه به جایی نبردن-نتیجه ندادن-به جایی نرسیدن
تیار-درست و آماده

خاصه فروش-فروشنده ی جنس های مرغوب و برگزیده

آب شدن(شرمنده شدن، رفتن آبرو، به فروش رفتن کالا)

راه و چاه را شناختن-دشواری های کار و زندگی را شناختن

روی پا بند نبودن-آرام و قرار نداشتن

خش افتادن-خراش افتادن

با سر رفتن-کنایه از داشتن نهایت شوق و اشتیاق برای کاری یا چیزی

زائو-زنی که زاییده و در بستر است

جرات کردن-گستاخی کردن-دلیری کردن
زهر چشم از کسی گرفتن-ترساندن-چنان تنبیه کردن که دیگر جرات تکرار خطا نباشد

چای قندپهلو-نگا. چای دیشلمه

 

این دنده آن دنده شدن-این پهلو آن پهلو شدن

 

دارا-ثروتمند

آب رفتن-بی‌اعتبار شدن-کوچک شدن

تعطیلی-روز تعطیل-زمان دست کشیدن از کار
روانه کردن-فرستادن اعزام کردن-گسیل داشتن

حوصله داشتن-حال مساعد داشتن-تحمل داشتن

چپری آمدن-زود آمدن

از جمله‌ی کسانی نبودن که مخاطب گوینده‌ی جمله را از آنان پنداشته است

پشت چشم آمدن-ناز و افاده کردن- ابرو نازک کردن

توجیهی-برنامه های توضیحی

تا گلو زیر بار قرض بودن-قرض بسیار داشتن

چیزیش شدن-رازی در دل داشتن-حال غیر عادی داشتن

آنکادر کردن-اصطلاحی در ارتش برای جمع‌کردن رختخواب

خال مَخال-خال خال

روکش-پوشش یا ورقه ای که روی چیزی می کشند

جان کُردی-سخت گیری-مقاومت

بکن نکن-امر و نهی

بار شدن بر کسی-به کسی تحمیل شدن- سربار کسی شدن

ته ریش-ریش اندک

خوش عیار-خوش ذات-خوش جنس

راحتی-دمپایی

خیک محمد-آدم چاق و فربه

پیر پاتال-فرتوت-کهن سال

انگشت به دندان گزیدن-متحیر شدن-حسرت خوردن

از دل و دماغ افتادن(شور و نشاط خود را از دست دادن، بی‌حوصله شدن)

اهل محل-همه‌ی کسانی که در یک محل کار یا زندگی می‌کنند

به حساب آوردن کسی-برای کسی اهمیت قائل شدن-دخالت دادن کسی
جاده خاکی-راهی که با وسایل فنی ساخته نشده است
 

پایین نرفتن چیزی از گلو-از غصه غذایی نخوردن-مال حرام نخوردن

چرک کردن-عفونت کردن زخم

خربان-صاحب خر-خرکچی

دستی پز-نانوایی که در خانه نان می پزد

درز گرفتن-کوتاه کردن سخن-اصطلاح خیاطی برای کوتاه کردن اندازه ای در لباس
دست به دست گشتن-هر از گاهی نزد کسی بودن-از دستی به دست دیگری رفتن

دست ِ بالا گرفتن-حدکثر را فرض کردن

 

 

جیب کَن-کسی که کارش اخاذی و تلکه است-کسی که دیگران را می دوشد

تُخم-اصل هرچیزی-دانه

 

چوب زدن-با چوب تنبیه کردن

از شیر مادر حلال‌تر-چیزی که در تعلق آن به کسی تردیدی نیست

جانماز آب کشیدن-تظاهر به پرهیزکاری کردن-خود را بی گناه وانمودن
آب مروارید(تار شدن عدسی چشم)

 

 

پشه را در هوا نعل زدن-در تیراندازی بسیار ورزیده بودن-بسیار زرنگ و فرصت طلب بودن

حشر و نشر داشتن-نشست و برخاست داشتن دوستی و رفت و آمد داشتن

پخش و پلا-پراکنده-تار و مار

دهن کسی آب افتادن-به طمع افتادن-میل شدید پیدا کردن

دل ترکیدن-ترکیدن شکم بر اثر پر خواری

 

 

باب دهان-موافق سلیقه-مطابق میل-خوشایند
حساب کهنه-نگا. حساب سوخته

از شیر مادر حلال‌تر(چیزی که در تعلق آن به کسی تردیدی نیست)

رنگ شدن-گول خوردن

 
چادر خانه-چادری که زن در خانه می پوشد

رساندن-خبر یا اطلاعاتی را محرمانه به کسی دادن
 

تو دست و پا ریختن-فراوان بودن-همه جا بودن

 

پا پس کشیدن-عقب کشیدن

ریش در دست کسی دادن-اختیار خود را به دیگری سپردن-کار خود را به دیگری واگذار کردن

زار-نا به سامان-خراب-بد

پفکی-سخت بی دوام و ضعیف

آتش کردن (گشودن)(شلیک کردن)

داماد سرخانه-دامادی که در خانه ی پدر زن زندگی می کند

ازقحطی‌درآمده-گرسنه‌چشم-آدم ندید‌بدید

در دهان افتادن چیزی-مشهور شدن چیزی-فاش شدن-رسوا شدن
پست خوردن کسی-با کسی رو به رو شدن
چوروکیده-پر چین و چوروک

دست ننه ات درد نکند-به تمسخر به کسی که کار نادرست کرده است می گویند

روی زمین سفت نشاشیدن-به مقاومتی بر نخوردن

راست کردن-بلند شدن آلت تناسلی مرد-ایستادگی و پافشاری کردن-پیچیدن به پر و پا

از قلم افتادن-فراموش شدن-مورد بی‌مهری قرار گرفتن

زهرمار کردن غذا-مانع از خوردن با لذت شدن

آغبانو(لقبی برای زنان محتشم و بزرگ)

ابرو انداختن-ابرو آمدن

دهن لق-کسی که راز خود و دیگران را بازگوید

اسم شپش کسی منیژه خانم بودن(خودبزرگ‌بینی احمقانه داشتن)

حال و احوال-وضعیت-کیفیت

اطفال باغ(گل‌های تازه)
ته کیسه دار-کسی که دارای مالی است و در برابر حوادث مادی دوام می آورد
ادب‌خانه(مستراح، طهارت‌خانه)

دو پا-انسان

چینی بند-چینی بند زن

دور کسی گشتن-قربان صدقه ی کسی رفتن

دلو حاجی میرزا آقاسی-آدم بی قرار و پر تحرک

چشم شور-آن که چشم زخم زند

به کسی رو دست زدن-به کسی حقه زدن-کسی را فریب دادن

ریز بینی-نکته سنجی-دقت

حاجی ارزانی-گران فروش

زیر چیزی زدن-حاشا کردن-انکار کردن
خر غلت زدن-مانند خر بر خاک غلتیدن

 

چل زن-زن کوتاه قد

خوش خور-کسی که همیشه غذای خوب بخورد

دزد سر گردنه-کاسب نادرست و گران فروش

زیر غربالی-دانه هایی که به مرغ و پرنده می دهند

پر کردن کسی-کسی را تحریک کردن

 

آتشی شدن-از کوره در رفتن

بلا ،-آدم حیله گر-زرنگ-آسیب-زیان آزار

جَلدی-بی درنگ-به چالاکی

رک گو-کسی که صریح و بی پروا حرف می زند

 

ترکه مرکه-زن لاغر و خوش اندام

دیر کرد-تاخیر-تعویق

دل کسی خون بودن-سخت رنجیده بودن-بسیار اندوهناک بودن

خام عقلی-حماقت-دیوانگی

آفتابِ پس دیوار(شامگاه)

چاپی-حرف دروغ و بی اساس

باجی-خواهر-زن ناشناس

ترگل ورگل-خوش سر و وضع-تر و تمیز

بد آوردن-بد شانسی آوردن-زیان دیدن بر اثر پیشامد بد

خداپسندانه-مورد پسند خدا

 
خوردن سر کسی-سبب مرگ کسی شدن-کسی را دق مرگ کردن-در نتیجه ی پرحرفی کسی را کلافه کردن

اسباب‌چینی(دسیسه‌چینی، توطئه‌چینی)

آتش به مال خود زدن(کالایی را بسیار ارزان فروختن)

پاشنه کوتاه-کفشی که پاشنه ی کوتاه دارد

 

پیشکار-رییس دارایی شهر یا استان
 

 

اره دادن و تیشه گرفتن(جنگ و دعوا داشتن)
بخیر و خوبی-صحیح و سالم-بسلامتی

البرز(بلندقامت، دلیر)

خشت به قالب زدن-نگا. خشت انداختن

آواز دادن(خواستن)

استخوان را پیش گاو و کاه را پیش سگ انداختن(کار را به نااهل سپردن)

چینه کشی-شغل چینه کش

 

خالی کردن تفنگ-شلیک کردن

بالا دست-صدر مجلس-حریف چیره

دوبلور-دوبله کننده

چروک افتادن-چین افتادن-ناصاف شدن

روزه ی گنجشک-روزه ی کله گنجشکی

از دولت سر-به لطف کسی-از برکت وجود کسی
 

 

حمام زنانه-جای پر سر و صدا و شلوغ

خیط شدن-نگا. خیت شدن

پُخت کردن-پختن

خرافاتی-آن که به خرافات باور دارد-عقب مانده
تند نویسی-سریع نویسی
آیه‌ی یاس(آن که بدبینی را به کمال می‌رساند)

تنگ گذاشتن-زیر فشار قرار دادن

اصحاب منقل(اهل گفت‌وگو و سخن)

 

حمال-باربر-ناشی و مبتدی-بی مهارت و بی استعداد

پُرکوب-حرکت سریع و پر صدا
پا خورشی-وسایل لازم برای پخت خورش

رد شدن-مردود شدن-پذیرفته نشدن
از خواب پریدن(بیدارشدن ناگهانی از خواب)
جا-رختخواب-بستر

دانگ-یک ششم-سهم-قسمت

چله داری-عزاداری در روز چهلم مرگ کسی

جگر گوشه-فرزند

ازخداخواسته(آرزومند، مشتاق)

زُق زُق کردن-احساس درد و تیر کشیدن

آبدوغ خیاری-بی ارزش-بی اعتبار

بازی کردن-لق بودن-جفت نبودن
برق از کسی پریدن-سخت ترسیدن-جا خوردن

بی مناسبت-نابجا-نامربوط

اِرا-هنگامی که کسی نمی‌تواند و یا نمی‌خواهد به چرایی پاسخ دهد آن را به طنز می‌گوید

بازاریاب-کسی که کارش پیداکردن مشتری برای کالای خاصی است

تاب خوردن-بازی کردن با تاب-پیچ و خم برداشتن

راپرت-گزارش-خبر
خصوصی-مقابل عمومی

خاله ی خر عمه ی گاو-بسیار نفهم-از اصل و نسب نادان

پادو-شاگرد دکان-کسی که کارهای سرپایی را انجام می دهد

دُم سیخ شدن-سقط شدن-مردن

زمین را به آسمان دوختن-گزافه گویی کردن-دروغ های شاخ دار گفتن

خستگی در کردن-استراحت کردن

از این شاخ به آن شاخ پریدن(دائمن از موضوع منحرف شدن و به مطالب فرعی پرداختن)

ابزارفروشی-فروشگاه وسایل خاص و ابزار یدکی
 

به دل گرفتن-رنجیده خاطر شدن

تو حرف کسی دویدن-حرف میان حرف آوردن-حرف کسی را قطع کردن

 

رو به رو شدن-برخورد کردن-ملاقات کردن-مواجهه شدن

زبان مرغی-زبانی ساختگی مانند زبان زرگری

پایین ریختن دل-به شدت ترسیدن-زهره ترک شدن
رفتن به کسی-شبیه بودن به کسی

آلکلی-معتاد به الکل

ذکر گفتن-پی در پی دعا خواندن

رو به قبله بودن-در خال مرگ بودن

روی دست کسی بلند شدن-کاری را به تر از کسی انجام دادن

پشم نداشتن کلاه کسی-اعتبار نداشتن-کاری از کسی برنیامدن

بالش نرم زیر سر کسی گذاشتن-به کسی وعده های شیرین دادن

اداره بازی-پرداختن بیش از حد به تشریفات زاید اداری
از دست برآمدن(ممکن و شدنی بودن، از عهده بر آمدن)

بر خر مراد سوار شدن-موفق شدن-به آرزوی خود رسیدن

آقا بالاسر-امر و نهی کننده و مراقب
چِلپ چِلپ-صدای برخورد دست یا پا با آب

دنبال نخود سیاه فرستادن کسی-کسی را از سر وا کردن-به دنبال چیزی واهی فرستادن

از آب گل آلود ماهی گرفتن-از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن

پیش خودمان بماند-به کسی مگو-نشنیده بگیر

 

جیک-صدا-آواز

آلاپلنگی(مثل پوست پلنگ، گل باقالی)

اتوکشیده-با سر و وضعی شسته‌ورفته و مرتب

زمخت-درشت-ناهنجار

حلیم روغن خوردن-کنایه از تشنگی بسیار داشتن

بازرسی-بررسی و کنترل

زار و نزار-زرد و ناتوان-بد حال و بیمار

پیش پیشکی-از پیش

 

بستن به ناف کسی-به کسی خوراندن-به کسی نسبت دادن

با کسی بحث و مجادله کردن

 

جریحه دار شدن-زخمی شدن-دل شکسته شدن-رنجیده شدن
خیال کسی را راحت کردن-موجب اطمینان خاطر کسی شدن-به کسی جواب رد دادن

تکلیف شدن-به سن بلوغ رسیدن
تو هچل-انداختن به دردسر انداختن-دچار مشکل کردن

پس هم بر آمدن-حریف یکدیگر بودن-از عهده ی هم برآمدن

برو برو-اوج خوش بیاری و کامکاری

از خرس مویی کندن(از مردم خسیس چیزی درآوردن، هرچند ناچیز باشد)

رضایت دادن-در گذشتن از شکایت و دنبال کردن قضیه-قبول کردن

پُک-هر بار کشیدن سیگار و چپق و از این نوع

توگوشی حرف زدن-نجوا کردن-تنگ گوش کسی حرف زدن

دو دو زدن-تکان تکان خوردن

دمدمی مزاج-دمدمی

بی رگ-بی غیرت-بی حس
چوبک-خرده های چوب که برای شستن لباس به کار می رود

پر و پاچه-پا-پاچه

 

زرد بودن اوضاع-خراب بودن اوضاع

بوق سگ-بسیار دیر وقت

حکم حکم نادر و مرگ مفاجا-حکم صد در صد لازم الاجرا

 

پشکل-سرگین حیوانات اهلی

خیال کسی را راحت کردن-موجب اطمینان خاطر کسی شدن-به کسی جواب رد دادن
درد دل کردن-غم و اندوه خود را با دیگری در میان گذاشتن
دول-آلت مردی به زبان کودکان

 

خشکه پلو-کته

تا خوردن-کج شدن-خم شدن-انحنا برداشتن

بله گرفتن-رضایت عروس را گرفتن

بر و بیا داشتن-رفت و آمد بسیار داشتن-دم و دستگاه داشتن

خالی خالی-بدون چیز دیگری

اسب چپ با همدیگر بستن-با هم کینه و دشمنی داشتن

جِز-صدای تماس آب با آتش-صدای تف دادن چیزی در روغن

آجر شدن نان-از بین رفتن درآمد

تو کله ی کسی کردن-چیزی را به سختی به کسی آموختن

دو رو-لباسی که از هر دو طرف می توان آن را پوشید-آدم غیر صمیمی و فرصت طلب

از زیر سنگ در آوردن(چیزی را هر چند نایاب و تهیه‌اش دشوار باشد به دست آوردن)

از خدا خواستن-در برابر پیشنهاد یا کاری قرار گرفتن که خود شخص در آرزویش بوده است
دمامه-زن خشن-زن بی حیا و پاچه ورمالیده-آپارتی

رنگ شدن-گول خوردن

 

توپ و تشر زدن-سخنان درشت به کسی گفتن-بر سر کسی فریاد زدن

دور از جناب ب-لانسبت

بپا-مواظب باش-متوجه باش

تند و تیز- تند تیز

از چنگ دزد در آمدن و به دام رمال افتادن(از باران به ناودان پناه آوردن)

دبوری-بی سر و پایی-ولگردی
خود را به کسی بستن-خود را به کسی نسبت دادن

جو گندمی-مویی که تک تک سفید شده است-موی سیاه و سفید

به جان هم افتادن-با یکدیکر درگیر شدن

آتش به جان ( گور) گرفته(ذلیل‌شده، ورپریده)

چوچول باز-دغل-بی حیا

پا به ماه-آبستنی که در ماه آخر خود است

از لجِ(از سر لجاجت، از روی خشم)

دو پولی-کالای بی ارزش
حلال طلبی-نگا. حلال یابی طلبیدن

تلَکه-پول یا چیزی که با فریب و چاپلوسی از کسی بگیرند

خرده ریز-اثاثه ی اندک و کم مصرف-آشغال

پیاز خرد نکردن به ریش کسی-از کسی ترسی نداشتن-به کسی اعتنایی نداشتن

چنته-خورجین چرمی-فکر-سینه

دیدن دم کسی-دم کسی را دیدن

چهار شاخ-آلتی چهار شاخه و دسته دار که با آن خرمن را باد می دهند تا کاه از دانه جدا شود
ترق و تروق-سر و صدای به هم خوردن دو یا چند چیز
تخم چیزی ورافتادن-ریشه کن شدن
ریش تراش-دستگاهی دارای تیغ برای تراشیدن ریش
 

پارو-زن پیر

زاغ-دارای چشمان آبی رنگ

چای خانه-محلی که وسایل چای را در آن جا می گذارند-قهوه خانه

خالو-دایی-کلمه برای خطاب در جنوب ایران

به لج انداختن-به لجاجت انداختن

چاره ساز-خداوند

حضرت فیل-شخصی موهوم با تیروی بسیار زیاد

بانی خیر-نیکوکار-کسی که اثر خیر از خود بجا گذاشته است

دورادور-اطراف-پیرامون-گرداگرد
چشم چپ به کسی انداختن-دشمنی کردن با کسی

ایراد بنی‌اسرائیلی-بهانه‎های بی‌خود و بی‌جهت

تو آسمان ها سیر کردن-در خیال و تصور بودن-در عالم هپروت بودن

حرف های گنده تر از دهان-ادعاهای زیادی-سخنان خارج از توانایی

در معامله را گذاشتن-در قال را گذاشتن

رنگ نداشتن حنای کسی-اعتباری نداشتن حرف یا عمل کسی
بادپا-تند رو-تیز تک
چشم کار کردن-دیدن

 

الواتی کردن(عیاشی و هرزگی کردن)

جوال پنبه آوردن-حرص و طمع زیاد داشتن-میل و علاقه ی فراوان داشتن

چرخ دستی-چرخ خیاطی که با دست به حرکت می افتد

پَرِ گوش و-پره لاله ی گوش

چتوَل-یک چهارم

دو رانو نشستن-نشستن چون شتر که نشانه ی ادب است

بغ کردن-چهره درهم کشیدن-ترشرو شدن
آخرین تیر ترکش(آخرین تدبیر)

ته دیگ-برنج برشته شده و چسبیده به ته دیگ و یا چیزی که زیر برنج در ته دیگ بگذارند

اسم شپش کسی منیژه خانم بودن(خودبزرگ‌بینی احمقانه داشتن)

آب از آتش برآوردن-کار محال کردن

چوق-چوب-تومان

رَب و رُب ندانستن-ساده دل بودن-چیزی نفهمیدن

به چشم آمدن-قابل توجه بودن-ارزش داشتن
زیر آب کردن سر کسی-کسی را بی سر و صدا کشتن

زوار در رفته-پیر و فرسوده-به درد نخور-اسقاط

 

باریک اندام-لاغر و ظریف

انداختنی-جنس نامرغوب

از ته دل-از سر صدق و صفا

تکه گرفتن برای کسی-کاری برای کسی فراهم کردن
چرند گفتن-نگا. چرند بافتن

درشت-حرف زشت-دشنام

خُردمُرد-شکسته و ریزه میزه

خاصه تراش-آرایشگر مخصوص بزرگان

ژله-لرزانک
آتشخوار(ظالم، حرام‌خوار)
دُنگی-دانگی

دلبخواه-به اختیار-بدون رعایت رسم و قانون

چشم بازار را درآوردن-چیز بسیار بد و نامرغوب خریدن

زن و بچه-اهل و عیال-زن و فرزند

تیغ کسی بریدن-اعتبار و زور داشتن- خر کسی رفتن

پیش کرایه-کرایه ای که در مبدا پرداخت می شود

 

حاشا و کلا-هرگز-ابدن-به هیچ وجه

اکبیری(زشت، بی‌ریخت)

ریز بار-باران ریز-ابری که باران ریز دارد

پیش پرده-نمایشی کوتاه پیش از آغاز نمایش اصلی

 

دفتر روزنامه-دفتری که در آن ریز همه ی داد و ستدهای روزانه را ثبت می کنند

در گوش کسی یاسین خواندن-اندرز بی هوده دادن-نصیحت کردن به کسی که نشنود

انداختن(فروختن جنس بنجل و ارزان به بهای گران، درست کردن)

چرخ کسی را چنبر کردن-به اصرار کسی را به کار واداشتن-پیله کردن

بیا برو-رفت و آمد بسیار-معاشرت فراوان
بغل خوابی کردن-نزدیکی کردن
چانه لغی-راز داری نکردن
تمام عیار-کامل-خالص-بدون نقص

پیر بی خواب-کسی که دیر یا کم بخوابد-کودک
جانب کسی را گرفتن-از کسی پشتیبانی کردن

به دردسر افتادن-با مشکلی روبرو شدن-به مخمصه ای گرفتار شدن

دارایی-ثروت-وزارت خانه ای که امور مالی کشور در آن رسیدگی و برنامه ریزی می شود

خون دیدن زن-عادت ماهانه شدن زن

چوب دو سر طلا-منفور از هر دو طرف-از این جا مانده و از آن جا رانده

دَدَر-بیرون-کوچه

دو پا در یک کفش کردن-سماجت و اصرار کردن

اهل آن کار (کار بد)