پایان نامه ارشد درمورد آداب و رسوم، گروه مرجع
(محسن- 47 ساله- معلم)
«موسيقي مازندراني با شعر مازندراني همراه است و ما از بچگي از زماني كه توي گهواره بوديم، مادرانمون برامون لالايي مي‌خوندن و يا زماني كه توي دشت‌ها كار مي‌كردند. و اون لالايي‌ها حتماً محتواي عميقي داشته و از همون موقع مادمون با اون لحن و موسيقي خودش در شعرها و لالايي‌ها آداب و رسوم محلي مارو بهمون ياد ميداده. ( پرسش:چي ياد ميداده ؟) مثلا اين كه ما كي هستيم فرهنگمون چيه چطور بايد زندگي كنيم يا رفتار كنيم.»
(حشمت- 38 ساله – مهندس كامپيوتر)
«موسيقي ما راه و روش و فرهنگ يك ايل وقوم هست نبايد از بين بره، نبايد فراموش بشه.»
(حميده-51 ساله-خانه دار )
در زمينه هويت فرهنگي مصاحبه شوندگان سعي مي‌كردند با بيان تفاوت محيط جغرافيايي مازندران و نقاط ديگران به با تاثير بودن آن در موسيقي و روحيه مردم بپردازند. و اغلب به اين امر كه نوعي فرهنگ هويتي قومي‌است افتخار مي‌كردند. (مشروح اين دريافت جغرافياي-موسيقايي در ادامه خواهد آمد)
در تشريح دريافت هويت فرهنگي مصرف‌كنندگان به نوعي به سه موضوع ارجاع داده مي‌شد:
1- افتخار به مازندراني بودن
2- علاقه مندي شديد به ساز لله وا به عنوان سمبل موسيقي مازندران
3-معرفي زبان مازندران از راه موسيقي مازندران
5-3-3 الگوسازي ازاسطوره‌هاي موسيقي محلي به عنوان “گروه مرجع”
دريافت مخاطبان از اين بخش از موسيقي محلي مازندراني به شدت تحت تاثير تاريخ اجتماعي و سياسي و خاطره جمعي مردم منطقه است. در دريافت مخاطبان از اين اسطوره‌هاي موسيقي مازندران شامل مفاهيمي‌همچون ميل مخاطب به عدالت خواهي، احقاق حقوق، بهبود شرايط معيشتي و نيز نگاهي نوستالژيك آميخته به غرور و افتخار به جريان شجاعت‌ها و قهرماني‌هايي است كه به روشني در موسيقي مازندران در طول تاريخ متبلور است.
«موسيقي حماسي مازندران منو خيلي آروم ميكنه (پرسش: چرا؟ چطور آرومت ميكنه؟ چون اين موسيقي داره به من ميگه در گذشته مازندران شيرزنان و شيرمرداني بودند كه براي مردم و رفاه اونها زحمت زيادي كشيدن با پهلووني‌ها و قهرماني هاشون واسه امنيت اقشار پايين جامعه تلاش ميكردن مثل هوژبر سلطان، مثل مشتي، مثل قمر، مثل حسين خان و... اين موسيقي داره درد دل مردم منو ميگه و من خيلي وقت‌ها دوس داشتم جاي اونها باشم و مثل او قهرمانانه زندگي كنم و براي مردم كاري انجام بدم. به نظر من مردم الان زندگي براشون سخت شده و موسيقي مازندران داره ميگهآدم بايد حق خودشو بگيره ما الان نياز به يه قهرمان داريم تا مردم اونو الگوي خودشون قرار بدن و موسيقي حماسي مازندراني داره همين رو ميگه. متاسفانه الان الگوي مردم شده جومونگ و امثال اين جور فيلم‌ها»
(خشایار- 20 ساله- دانشجو)
«الان اسطوره مردم شده جومونگ و بازيگرهاي سريال‌هاي كره اي، درحالي كه تاريخ كشور و استان خودم پر از قهرمانان و پهلوووناي نامداره» ( سپيده-30 ساله-شاعر)
«توي موسيقي محلي ما يه منظومه هست درباره قهرماني‌هاي زني به نام قمر. خوب اين منو به وجد مياره و خيلي دوس دارم دربارش بيشتر بدونم و بهش افتخار ميكنم كه توي گذشته سرزمين من زن قهرماني بوده كه در كنار مادر بودن و يا همسر بودن رزم آوري مي‌كرده و در صفات پهلووني سرآمد اون دوران بوده اين براي من يعني اينكه زنان مازندران اگه بخوان مي‌تونن به اونچيزي كه مي‌خوان برسن و باعث افتخار اطرافيانشون بشن. و اين يه تيپ متفاوت از زن رو به من ميده متاسفانه زنان مازندراني امروز مثل گذشته نيستند و اسير روزمرگي‌ها هستند و خيلي كم درباره فرهنگ بومي‌و اصالت‌ها ميدونن»
(شقايق- 28 ساله-گرافیست)
به طور مستقيم و ضمني اكثر مصاحبه شوندگان به اسطوره‌هاي حماسي موسيقي محلي اشاره داشتند و بخشي از دريافت آنها از موسيق مازندراني مربوط مي‌شد به افتخار و غرور به شرح قهرماني‌هاي و خصوصا موسيق حماسي مازندران. حتي در مواردي سكونت در مناطق و محل جنگ آوري‌هاي اين افراد و معناي نهفته كنش قهرمانانه‌شان مورد فخر و مباهات مخاطبان قرار مي‌گيرد
منظومه هوژبر سلطون وقتي گوش ميكنم در اون نام محل‌هايي هست كه منطقاي كه ما توش زندگي ميكنيم و من هم اون مناطق رو خوب مي‌دونم و اين موسيقي منو ميبره به 100 سال پيش زماني كه اين اتفاقات پهلواني اتفاق مي‌افتاد خب خيلي لذت بخشه و خيلي چيزارو به ياد آدم مياره از اون داستان‌هايي كه براي ما از بچگي تعريف ميكردن، مثلا بخشي از تعقيب و گريز هوژبر خان توي محل زندگي ما اتفاق افتاده و همه اين‌ها باعث ميشه من به مازندراني بودنم و اتفاق‌هايي كه در اون روزها افتاد افتخار ميكنم.
5-3-4 دريافت موسيقي مازندراني از طريق لالايي‌هاي مادران مازندراني
براساس يافته‌هاي اين
تحقيق و به اعتقاد شخصي نگارنده اگر رابطه با پدر (نك به جمال كاظمي:91) ويا پدر، پدر موسيقي سنتي است؛ مادران نيز مادر موسيقي محلي هستند. اكثريت جامعه آماري اين تحقيق اولين موسيقي محلي را كه شنيده اند و محتواي آنرا دريافت كرده اند به لالايي مادران مربوط مي‌دانند. آنها معتقدند موسيقي نهفته در لالايي‌ها كه بسيار بكر بوده است. حاوي مضامين اجتماعي، اخلاقي و انساني براي آنان بوده است. از نظر اكثر آنان مادران در سال‌هاي اوليه تولد سعي مي‌كردند با طرح مسائل تربيتي و اخلاقي و فرهنگي نهفته در لالا يي ها، آموزش و جامعه پذيري رادركودكانشان نهادينه كنند.
«دليل اصلي اينكه من با گوش دادن اين موسيقي گريه ميكنم و اشك توي چشمام جاري ميشه اينه كه اين موسيقي از دلي برخاسته كه اون دل صاف و صادق و ساده بوده و اين دل كيه؟دل مادران هست و از اولين موسيقي‌هايي كه انسان ميشنوه موسيقي مادر هست چي بهش ياد ميده ؟محبت به برادر، محبت به هم نوع موسيقي محلي يعني محبت به نظر من و اون اولين آهنگي بود كه من به زبان مادري خودم شنيدم آهنگي كه آهنگسازش خودش بود و سفارشي نبود و از درون خودش بيرون مي‌اومد و پاك بود. چي ميگفت؟ اول از همسرش ميگفت بعد برادر و خاهراشومثلا ميگفت فلاني برادر توئه بايد دوسش داشته باشي و خيلي چيزاي ديگه اون به من با موسيقي آموزش داد و من اين اخلاق و انسانيت رو كه دروجودم هست رو فكر ميكنم از اون موسيقي‌ها ولالايي‌ها دارم.»
(اسحاق- 50ساله-کارمند)
«اين طوري كه برام تعريف كردن وقتي توي گهواره بودم و بعدش مادرم ميگفت من برات لالايي مي‌خوندم و مادرم بلد نبود فارسي صحبت كنه و قطعا محلي مي‌خوند و شايد توي اون لالايي‌ها درد دل هاشو مي‌خوند عشق خودش، ناكامي‌هاشو و زندگيش و و يا تلاش خودش و شوهرش براي زندگيشون و اين باعث ميشه من احساس كنم دلم مي‌خواد يك بار ديگه با فهم الآن خودم دوباره برگردم به همون 3 يا 4 سالگي و به اون لالايي‌ها گوش بدم واين طوري بخش‌هاي پنهان شده واقعيت‌هاي زندگي خانواده ام و پدر و مادرم برام آشكار ميشدمثلا همون لالايي‌ها بود كه مضمون‌هاي اخلاقي داشت برامون و وقتيشيطنت ميكرديم مثلا برامون مي‌خوند بچه بايد ايجوري يا اونطوري باشه، خوب باشه. .. و دقيقا موسيقي محلي مازندران منو ياد مادرم مي‌ندازه»
(داريوش -54 ساله-کارمند)
«به نظر من موسيقي محلي ما كه تا به حال ساخته شد. اولا از يك عشق بوجود آمد دوم از يك قلب پاك برخاسته شده و سوم اينكه سفارشي نبود. شما الان كاستي كه آقاي خوشرو (خواننده محلي) توليد كرده به نام هوژبر خواني رو اگه گوش بدين و بخوايين تحقيق كنين شعرهاش از كيه واسه من مثل روز روشنه كه اين اشعار يه مادر بعد از مرگ عزيزيي هست (مي‌خواند.. .. )
تفنگ قد كوتاه ماه و ستاره‌اي ماه و ستاره ***سه بس نقره دره لول بلاره‌اي لول بلاره
اين رو مادري داره ميگه كه انگار داره با چشم اشك آلود ميگه و هيچ كس ديگه نميتونه همچين شعري بگه و چون اين موسيقي از درون و قلب يك آدم پاك بيرون مياد زيبا ميشه و به دل ميشينه»
(اسحاق- 50 ساله –کارمند)
به اين ترتيب اغلب افراد اولين كانال ارتباط خود با موسيقي محلي را لالايي‌هاي مادران توصيف مي‌كردند و تاحد زيادي روحيات و شخصيت‌شان و همچنين علاقه‌شان به موسيقي محلي را نتيجه لالايي‌هاي مادران مي‌دانستند. آنها همچنين اذعان داشتند مصرف موسيقي مازندراني در وهله اول براي آنها تداعي كننده ياد مادر است. بنابر اين تحقيق، ياد مادر با موسيقي محلي و مصرف موسيقي محلي ارتباط تنگاتنگي دارد.
5-3-5 موسيقي محلي به مثابه اخلاق، مذهب، عرفان
دريافت محتواي اخلاقي موسيقي مازندراني از سوي مخاطبان داده ديگر بدست آمده از اين تحقيق مي‌باشد. افراداغلب با بيان اين مطلب كه موسيقي محلي مازندران حاوي مضامين اخلاقي و انساني است آنرا در مقابل گونه‌هاي ديگر موسيقي از جمله موسيقي پاپ و بيشتر از آن به نوعي موسيقي به ظاهر محلي كه با ارگ نواخته مي‌شود قرار مي‌دادند. و در اين نوع مصرف نوعي مصرف مقاومتي به چشم مي‌خورد كه البته اين بار نه مقاومت دربرار فشاري از بالا كه مقاومت در مقابل فشاري افقي و در برابر گونه‌هاي ديگر موسيقي است. و افراد در توضيح موسيقي محلي و يا دليل مصرف موسيقي محلي به دريافت محتواي اخلاقي و به طور خاص اخلاقي بودن اين موسيقي اذعان داشتند.
«موسيقي ما انسان رو به انحراف نمي‌كشونه، موسيقي ما پندهاي جوونمردي داره، پندهاي اخلاقي داره، پندهاي انساني داره، موسيقي سالمي‌هست و هيچ وقت انسان رو به راه منفي نمي‌بره»
(اسحاق- 50 ساله –کارمند)
در مورد مضامين اخلاقي بعضي از افراد به شعر و موسيقي «اميري» كه در اون اشعار شاعر بلندآوازه مازندراني به نام امير پازواري است اشاره مي‌كردند و معتقد بودند. كه موسيقي مازندراني داراي محتوي اخلاقي عرفاني و مذهبي است.
«مثلا امير ميگه ) اون روز، روزها بهووه، قاضي محمد و حاكم خدا بهووه، سنگ و ترازي اونجه پيدا بهووه، صواب و گناه جابه جا بهووه ). و اين داره به من يادآوري روز آخرت رو ميكنه و يا در شعري ديگه كه مضمونش درباره زندگي دو برادره ميگه وقتي يه برادر فقير شد مثل يه غريبه باهاش رفتار نكن، خوب فقير باشه نكن‌اي كارو اونم برادرتونه و نبايد گول زرق و برق دنيا رو خورد و دين ما هم همينو داره ميگه»
(حميده- 51 ساله-خانه دار)
«مثلا شاعر مازندراني امير پا
زواري شعري داره :اول بسم الله گمبه نام خداره (يعني اول نام خدارو ميبره) عجب عيشگاه بساته اين دنياره، خلقون بوينن بشناسن شه خداره، اين يعني آدم‌ها خداشناسي پيشه كنند يعني اين آفرينش دنيا براي شناخت خدا بوده و اين مفهوم رو كه توي موسيقي ماست خيلي دوست دارم بهم آرامش ميده»
(حشمت- مهندس كامپيوتر38 ساله)
«امير ميگه :شوي ناختي روز راحت ره كورمه (وقتي شب نخوابم وآرامش نگيرم خواب روز بدردم نميخوره**قلم آبنوس خالي دوات ره كورمه (قلم از جنس آبنوس اما وقي جوهر نيست چه فايده ***بمرده روز دادو بيداد ره كورمه ( يعي تا وقتي هستيم بايد به هم محبت كنيم روز مرگ گريه و زاري كنيم چه فايده‌اي داره ) و اين مثل حديث پيامبران مي‌مونه. .. .
(اسحاق- 50 ساله-کارمند)
5-3-6 دريافت مفاهيم نوستالژيك موسيقي محلي
نوستالژی nostalgia را می‌توان به طور خلاصه یک احساس درونی تلخ و شیرین به اشیا، اشخاص و موقعیت‌های گذشته، تعریف کرد در جريان مصاحبه يكي از پر بسامدترين مقوله بدست آمده كه در تحليل دريافت مخاطبان تاثير گذارده است كاركرد نوستالژيك موسيقي محلي است. در اين كاركرد موسيقي محلي فرد، گذشته خود]]>