پایان نامه با کلید واژه پرداخت الکترونیکی

Posted On ژانویه 18, 2019

الکترونیکی در صورتی قابل استناد است که به وسیله رایانه ای یا دیگر وسایل الکترونیکی مشابه ثبت و دخیره شده باشند.
2-3-2 انواع اسناد تجاری الکترونیکی

بنابر منابع حقوقی اسناد تجارتی الکترونیکی اقسام اسناد مزبور عبارتند از برات الکترونیکی، سفته الکترونیکی، چک الکترونیکی، قبض رسمی انبار الکترونیکی، سهام الکترونیکی، اوراق مشارکت الکترونیکی و … می باشد.
الف –پول الکترونیکی
در سال های اخیر، مصرف کنندگان تمایل چشمگیری برای انجام مبادلات الکترونیکی از خود نشان داده اند. کاهش هزینه و افزایش سرعت دسترسی به اینترنت و مزایای اقتصادی و اجتماعی تجارت الکترونیکی از دلایل اصلی توجه مردم به اینگونه مبادلات است پول الکترونیکی که یکی از مهمترین زیر سیستم های پرداخت الکترونیکی است معرفی می گردد و مزایا و معایب آن بررسی می شود. در واقع پول الکترونیکی یک مکانیسم پرداخت ارزش ذخیره شده یا پیش پرداخت شده است که در آن مقداری از وجوه یا ارزش که برای مصرف کننده قابل استفاده است، در یک وسیله و قطعه الکترونیکی ذخیره شده و در تصرف مشتری است.
پول الکترونیکی عبارت است از هر رسانه، ماده، ابزار یا سیستمی که از طریق انتقال اطلاعات ذخیره شده، بتواند به صورت الکترومغناطیسی عمل پرداخت را انجام دهد.
پول الکترونیکی در زبان انگلیسی با کلماتی نظیر E-Cash، Digital Money و E-Money و در فارسی با عباراتی نظر «پول بر پایه اطلاعات، پول غیر قابل لمس، پول رقمی و پول الکترونیکی» شناخته شده است. هویت پول الکترونیکی از لحاظ ساختاری، عبارت است از بیت­های موجود در حافظه رایانه، که دارای ارزشی برابر با ارزش پول نقد است.
با توجه به پیشرفت روزافزون فناوری اطلاعات و ارتباطات، گسترش استفاده از پول الکترونیکی از اواسط دهه 1990، آغاز شده و شاید بتوان دوره کنونی را نیز دوره اقتصاد اینترنتی نامید. به همین جهت هرچند که معرفی پول الکترونیک در ابتدا به وسیله شرکت های فناوری انجام شد، اما پس از مدتی با توجه به گستره آن، بانکداری توجه ویژه ای به نقش و جایگاه آن در سیاست های پولی مبذول داشت. به رغم اهمیت پول نقد در مبادلات، پرداخت الکترونیکی به تدریج گسترش یافته و فرایندها و عملیات سنتی بانکی و مالی را متحول نموده، فرصت­های جدیدی را برای بازیگران بخش­های مالی و بانکی ایجاد کرده و باعث ارتقای رقابت و بهره­وری و کاهش هزینه عملیاتی شده است.
درحال حاضر نیز پول الکترونیک به دو شکل کارت هوشمند و پول شبکه (بسته های نرم افزاری قابل تبادل روی اینترنت) وجود دارد.
جامعه اروپا در پیش نویس دستورالعمل خود، پول الکترونیکی را بدین گونه توصیف نموده است:
بر روی قطعه ای الکترونیکی همانند تراشه کارت و یا حافظه کامپیوتر به صورت الکترونیکی ذخیره شده است.
به عنوان یک وسیله پرداخت برای تعهدات اشخاصی غیر از مؤسسه صادر کننده، پذیرفته شده است.
بدین منظور ایجاد شده است که به عنوان جانشین الکترونیکی برای سکه و اسکناس در دسترس و اختیار استفاده کنندگان قرار گیرد.
به منظور انتقال الکترونیکی وجوه و پرداخت های با مقدار محدود ایجاد شده است.
مشاور امور مصرف کنندگان آمریکا، پول الکترونیکی را به این عنوان توصیف نموده است : پولی است که به صورت الکترونیکی حرکت کرده و به گردش درمی آید و می تواند به صورت کارت هوشمند و یا کارت هایی که در آن ها ارزش ذخیره شده، یا کیف پول الکترونیکی ارایه شود. همچنین می تواند در پایانه فروش استفاده شده و یا بدون دخالت هیچ شخص دیگری و مستقیماً به صورت شخص به شخص مورد استفاده قرار گیرد و نیز می تواند از طریق خطوط تلفن به سوی بانک ها و یا دیگر ارائه دهندگان خدمات یا صادرکنندگان (پول الکترونیکی) به حرکت درآمده و یا خرج شود.
پول الکترونیکی در یک تقسیم­بندی به دو نوع تقسیم می­شود.
1. پول الکترونیکی شناسایی شده؛ این نوع پول الکترونیکی، حاوی اطلاعاتی درباره هویت مالک آن ها بوده و هویت دارنده ی آن قابل شناسایی است. قابلیت استفاده از این پول در دو روش پیوسته و ناپیوسته امکان پذیر است.
2. پول الکترونیکی غیر قابل شناسایی (بدون نام و نشان)؛ این نوع پول دیجیتالی، خصوصیت مخفی بودن هویت فرد دارنده­اش را دربر دارد و از این لحاظ، درست مانند پول کاغذی سنّتی است. هنگامی که پول دیجیتالی از حسابی برداشت شد، بدون باقی گذاشتن هیچ اثری می­توان آن را خرج نمود و با توجه به این نکته که هنگام ایجاد کردن پول دیجیتالی از امضاهای نامشخص استفاده می­شود، امکان پی گیری آن در هیچ بانکی وجود ندارد.

ب –برات الکترونیکی
در قوانین ایران برات تعریف نشده، ولی بیشتر حقوقدانان، برات را به نوشتهای تعریف کردهاند که به موجب آن شخصی به شخص دیگر امر میکند تا مبلغی در وجه یا حواله کرد شخص ثالثی، در موعد معینی یا قابل تعیینی پرداخت کند. همچنین، در کنوانسیون ژنو راجع به برات و سفته بین المللی 1987، در کنوانسیون سازمان ملل راجع به برات و سفته بین المللی مصوب 1988 سفته 1930، قانون بروات انگلستان 1882، قانون بروات استرالیا 1909، آنسیترال و قانون اسناد قابل انتقال هند 1881، کانادا 1958، برات عبارت از «نوشته»ای است که شخصی به دیگری دستور میدهد تا مبلغ معینی پول، در موعد معین یا قابل تعیین در آینده در وجه یا حواله کرد شخص ثالثی بپردازد. در این تعریف یک ویژگی عمده برای برات ذکر شده است و آن «نوشته» بودن برات است. مفهوم «نوشته» در رابطه با برات الکترونیکی در ادامه مطلب تحلیل میگردد. در تعریف برات الکترونیکی نیز میتوان گفت برات الکترونیکی فرآیندی است که متوجه پردازش الکترونیکی مراحل
صدور، قبولی، تحویل، تأیید، پرداخت، انتقال، تنزیل، تعهد و مجموعهای از عملیاتبررسی قواعد حقوقی حاکم بر برات الکترونیکی براتی است که با استفاده از فناوری شبکه و بانکداری الکترونیکی صورت میگیرد و در آن به جای تمبر فیزیکی از تمبر الکترونیکی استفاده میشود. برات الکترونیکی علاوه بر کاهش هزینه ها، سرعت عمل فراوانی به تجارت داده و در صورت نقص در مندرجات، سامانه از صدور آن خودداری میکند و در همان حال نیز همان عمل برات کاغذی را انجام میدهد؛ به خصوص در استرالیا، بیشتر پیشنهادهای ارائه شده در زمینه اصلاح
قوانین مربوط به برات و سفته، ارائه راهحلی برای کنار گذاشتن یا کاهش عمده هزینه های درگیر در تولید، تجارت و امنیت اسناد کاغذی است.
ج –چک الکترونیکی
یک چک الکترونیکی نسخه الکترونیکی و یا به عبارتی نسخه نمایشی چک کاغذی است. بعبارتی دیگر چک الکترونیکی در واقع یمی از شیوه های پرداخت الکترونیکی است، که به دو نوع چک اصیل الکترونیکی و چک جایگزین تقسیم می شود. چک الکترونیکی، گونه ای الکترونیکی از یک چک کاغذی است و مشتری باید در یکی از خدمت رسانان الکترونیکی حساب داشته باشد.
چند ویژگی اولیه چک های الکترونیکی از این قرارند:
همان اطلاعاتی را دارند که در چک های کاغذی موجود است.
می توانند با همان ارزش و چهارچوب قانونی چک های کاغذی پایه ریزی شوند.
قابلیت پیوند به اطلاعات نامحدود و معاوضه سریع بین سایر بخش ها را دارند.
می توانند در هر تراکنش مشابه چک های کاغذی امروزی استفاده شوند.
توسعه قابل استفاده بودن در مقایسه با چک های کاغذی با اضافه کردن مبلغ.

چک الکترونیکی به همان روش چک های کاغذی عمل می کند، نویسنده چکذ (Payer)، چک الکترونیکی را به کمک انواع مختلفی از دسـتگاه های الکترونیـکی می نویسـد و سـپس آن را به وسـیله ترمینـال های دریافـت کننده (Payer) به بانک های دریافت کننده واگذار می کند. دریافت کننده های الکترونیکی، چک الکترونیکی را که نوعی اعتبار رسیده محسوب می شود، در قالب سپرده دریافت نموده و سپس آن را به بانک های پرداخت کننده (Payer’s banks) می سپارند.بانک های پرداخت کننده چک الکترونیکی را تایید نموده و حساب مرتبط با چک را شارژ می کنند.
در جریان چک الکترونیکی، تراکنش می تواند از جانب بانک های دریافت کننده (Payer’s banks) آغاز شود، تراکنش با ارسال صورت حساب و یا یک یادداشت بانکی به پرداخت کننده چک، که در سیستم حساب های قابل پرداخت مشتری طراحی شده است، آغاز می شود. وقتی زمان پرداخت صورت حساب فرا رسید، اطلاعات موجود در صورت حساب به وسیله سیستم حساب های قابل پرداخت بررسی می گردد و سپس داده های صورت حساب برای آن که یک چک الکترونیکی صادر شود مورد استفاده قرار می گیرد. چک الکترونیکی صادرشده شامل مجموعه اطلاعات یک چک، نظیر دریافت کننده چک، مبلغ، زمان پرداخت و اطلاعات حساب می باشد. برای امضا نمودن چک، پرداخت کننده یک رمز را برای گشوده شدن کارت دفترچه چک خود وارد می نماید. (مشابه ورود رمز در کارت هوشمند).
این کارت یک جایگاه امن برای کلید امضای خصوصی پرداخت کننده است. یک امضای چک الکترونیکی ممکن است به شکل رمز نویسی شده، یک کپی از صورت حساب چک الکترونیکی را پیوست داشته باشد، بنابراین یک مزاحم نمی تواند صورت حسابی دیگر را به صورت تقلبی ثبت و ارسال نماید. قالب بندی صورت حساب ها ثابت نیست ولی می تواند از لحاظ طولی، شکل و داده های موجود در آن قابل تغییر باشد. بنابراین یک پرداخت کننده می تواند متن رسیده از دریافت کننده (Payee) را برگشت دهد. این امر دریافت کننده را قادر می سازد تا اطلاعات موردنیاز جهت پرداخت صحیح را تکمیل نماید.
چک الکترونیکی امضا شده به وسیله email یا تراکنش وب، به یک دریافت کننده ارسال می شود. دریافت کننده صحت امضا پرداخت کننده را روی چک الکترونیکی و صورت حساب بررسی کرده، اطلاعات صورت حساب را استخراج نموده و به حساب های قابل وصول ارسال می کند، دریافت کننده رمز خود را جهت گشودن دفترچه چک الکترونیکی وارد می کند.
چک های پشت نویسی شده به بانک های دریافت کننده جهت تسویه و قرارگیری در حساب ارسال می شوند. فرآیند تسویه می تواند به وسیله سیستم های نمایش چک الکترونیکی (ECP System) موجود یا دیگر سیستم های تسویه و پرداخت انجام شود هر دو بانک دریافت کننده و پرداخت کننده، امضاهای چک الکترونیکی و پشت نویسی های به کار رفته در دو لایه از سیستم (تایید کلیدهای امضا و حساب بانک پرداخت کننده اصلی (صادرکننده چک) را بررسی می کنند.
بانک پرداخت کننده تحقیق می کند که این چک الکترونیکی تکراری نباشد، حساب و هویت پرداخت کننده جاری صحیح باشد و سپس چک را به پرداخت کننده حساب سپرده درخواست (DDA) ارسال می کنند. در نهایت یک پیام به پرداخت کننده ارسال می شود که در آن شرح کاملی از روند تراکنش آمده است.
مزایای پذیرش چک الکترونیک
کارایی عملیاتی: با صرف زمان کمتر بر روی عملیاتی همچون جابه جایی، دسته بندی و حسابداری چک ها از تمام ورودی ها، پرسنل فروشگاه، زمان بیشتری جهت تمرکز برای فروش، روند عملیات و سرویس خدمات مشتریان خواهند داشت.
وجود امنیت بالا: هیچگونه اطلاعات حساسی برای صندوقدار و سایرین در دسترس نخواهد بود و بعد از انجام نقل و انتقال پول، مشتری تنها یک برگه فاقد اعتبار در دست خواهد داشت.
هزینه پایین تر نسبت به کارمزدهای بانکی: بسته به ارایه دهنده سرویس، پذیرنده می تواند میزان کارمزد واریز بانکی و کارمزدهای چک برگشتی را کاهش دهد که این مقدار می تواند بین 5 تا 30 دلار برای هر چک برگشتی باشد.
هزینه های عملیاتی پایین تر: هزینه فرایند پرداخت در چک های الکترونیک نسبت به کارت اعتباری و چک های کاغذی پایین تر است و با هزینه های تراکنش کارت های نقدی قابل مقایسه است.
هزینه های اداری پایین تر: به واسطه به کارگیری نیروی کار کمتر و زمان کمتر نسبت به پردازش دستی چک های کاغذی، هزینه های اداری کاهش می یابد.
تامین بودجه بهتر: فرایند شبکه ACH نسبت به چک های معمولی سریع تر انجام خواهد شد. این عمل باعث افزایش جریان نقدینگی و حذف بسیاری از هزینه های متغیر (هزینه چک های معمول) شده و تسهیل در فرایند پرداخت را به دنبال خواهد داشت.
مدیریت ریسک بهتر: چک الکترونیک به واسطه تایید یا رد آنی تراکنش ها، به صورت کاراکتری با بانک اطلاعاتی چک های بدسابقه و سایر پارامترهای ارزیابی ریسک کنترل خواهد شد. به واسطه وجود فرایند تضمین شده چک الکترونیک توسط ارایه دهنده سرویس، نگرانی ها در مورد چک های بدسابقه بر طرف شده است.
حسابداری ساده تر: در تمامی فرایندهای پرداخت با ارایه جزییات نقل و انتقال پول به مشتری سرعت انجام افزایش می یابد.
سرعت بالاتر: به دلیل عدم نیاز به نوشتن مبلغ، تاریخ و امضا بر روی چک، فرایند تایید در چند ثانیه انجام می شود.
فصل سوم:
نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات
3-1. نتیجه گیری :
سند، نوشته ای است که در مقام دعوی یا دفاع قابل
استناد باشد.
اسناد به دو قسم سند عادی و سند رسمی تقسیم می شوند.

مطابق قانون مدنی مقصود از سند رسمی آن است که توسط ماموران رسمی و در حدود صلاحیت آنان و مطابق قانون تنظیم شوند؛ اما در حقوق ثبت اسناد، صرفا به اسنادی که توسط دفاتر اسناد رسمی، در حدود صلاحیت آنان و مطابق قانون تنظیم می شوند سند رسمی می گویند.
سند داری سه رکن : نوشته بودن، قابلیت استناد در مقام دعوی یا دفاع و امضاء می باشند.
داده پیام هر نمادی از واقعه، اطلاعات یا مفهوم است که با وسایل الکترونیکی، نوری و با فناوری های جدید اطلاعات تولید، ارسال، دریافت، ذخیره یا پردازش می شود.
سند الکترونیکی، داده پیامی است که در مقام دعوی یا دفاع قابل استناد باشد.
در بند ب ماده 48 برنامه پنج توسعه کشور مقرر گردیده است که : «سند الکترونیکی در حکم سند کاغذی است مشروط بر آنکه اصالت صدور و تمامیت آن محرز باشد» و در ماده 6 قانون تجارت الکترونیکی ایران نیز آمده است «هرگاه وجود یک نوشته از نظر قانون لازم باشد، داده پیام در حکم نوشته است». پس با توجه به موارد مذکور می توان گفت هرجا که سندی لازم باشد، داده پیام می توانند جانشین و در حکم آن باشند. ضمنا ماده 12 تصریح کرده است «اسناد و ادله اثبات دعوی ممکن است به صورت داده پیام بوده و در هیچ محکمه یا اداره دولتی نمی توان براساس قواعد ادله موجود، ارزش اثباتی داده پیام را صرفا به دلیل شکل و قالب آن رد کرد». همچنین در ماده 7 قانون تجارت الکترونیک نیز آمده است: «هر گاه قانون وجود امضا را لازم بداند، امضای الکترونیک مکفی است». بنابراین اسناد الکترونیکی واجد سه رکن اسناد کاغذی یعنی نوشته بودن، قابلیت استناد در مقام دعوی یا دفاع و امضاء می باشند.
قانون ایران تعریفی از سند رسمی الکترونیکی نکرده است و جهت تعریف آن باید به تفسیر مقررات سنتی ناظر به اسناد کاغذی مراجعه کرد. با استناد تعریف قانون مدنی از اسناد رسمی کاغذی می توان گفت: درحقوق ایران سند رسمی الکترونیکی سندی است رسمی، که به صورت الکترونیکی تنظیم و ثبت گردد. برخلاف ایران، قانونگذار فرانسوی نیز در ماده 1317 قانون مدنی خود سند رسمی را به این شکل نموده است: «سند رسمی، سندی است که توسط مأمورین رسمی که حق تنظیم آن را دارند در مکانی که سند در آن تنظیم می شود و با رعایت تشریفات قانونی، تنظیم می شود». حقوقدانان و قانونگذاران این کشور در اقدامی هوشمندانه با مبنا قرار دادن زمینه الکترونیکی، استفاده از سند را محدود به اسناد تجاری ننمودند و دایره شمول آن را به اسناد رسمی وسعت دادند. قانونگذار فرانسه با الحاق بندی دوم به ماده 1317 قانون مدنی خود، سند رسمی الکترونیکی را تعریف نموده و به رسمیت شناخت. این بند مقرر می دارد: «این سند (رسمی) می تواند به صورت الکترونیکی تنظیم شود، مشروط به آنکه مطابق شرایط مقرر، در آئین نامه شورای دولتی، تنظیم و نگهداری شود». جمله پایانی بند اول از ماده 4-1316 همین قانون نیز بیان میدارد:« …امضای صورت گرفته به وسیله مامور رسمی، وصف رسمی بودن را به سند

]]>