و معنوی افزون تر است . درواقع آگاهی اعضای جامعه بنیاد آزادی است . امروزه حق اطلاع به عنوان یکی از حقوق بنیادی به رسمیت شناخته شده در اغلب کشورهای توسعه یافته و پیشرفته محسوب می شود بنابراین جامعه اطلاعاتی می تواند اطلاعات را در اختیار همه افراد جامعه قرار دهد این گروه اعتقاد دارند که پدیده اطلاعات به کمک آنها زندگی اجتماعی را دگرگون می سازد و بنیادهای توزیع قدرت و ثروت را تغییر می دهد به نحوی که سرچشمه نوین قدرت اطلاعات است که در دست های افراد بسیاری است نه پول که در دست افراد اندک قرار دارد در جامعه اطلاعاتی نوع متفاوتی از اطلاعات و دانش نیز در جریان است که می تواند برای جوامع مفید باشد. ( محسنی 1386)
7-2-کاربردهای اینترنت
از جمله کاربردهای استفاده از اينترنت، شرکت در گروه‌هاي مختلف اينترنتي است مثل مجموعه گروه‌هاي اينترنتي ياهو12. کساني که مي‌خواهند عضو اين نوع گروه‌ها شوند بايد يک ID در ياهو داشته باشند که اين کار بسيار ساده است .گروه‌هاي ياهو به بخش‌هاي بسيار متنوّعي تقسيم مي‌شود که در صفحه اوّل ياهو گروپ13 دسته‌بندي‌هاي آن قابل روئیت است.
اينترنت همچنين تأثير بسيار عميقي بر ميزان دانايي و جهان بيني داشته‌است. با تحقيق در اينترنت که با جستجو بر اساس کلمات در موتورهاي جستجویی مانند گوگل14 امکان‌پذير است. ميليونها انسان در سراسر دنيا مي‌توانند به راحتي به حجم زيادي از اطلاعات گوناگون به صورت آن لاين15 دسترسي داشته باشند. همانند دانش نامه‌ها و کتابخانه‌هاي ملي، اينترنت نيز مي‌تواند اطلاعات فراوان و پراکنده‌اي را به سرعت ارائه دهد.
اينترنت فرهنگ لغت خود را دارد. لیستی از اصطلاحات، معادل ها و اختصارات وجود دارد كه ممكن است كاملاً گيج کننده باشند. در عين حال وقتي که مقصود و نقطه نظر آن را بفهميم متوجه خواهيم شد كه اين فرهنگ لغت به هيچ وجه ترسناك نيست. بخش عمده زبان اينترنت توضيح معادل هاي ديجيتالي مطالبي است كه ما در طي سالها در دنياي معمول خودمان كه دنياي پيوسته است انجام داده و مي دهيم.
مکان‌هاي عمومي که از اينترنت در آنها استفاده مي‌شود شامل کتابخانه‌ها و کافي نت‌ها هستند. جايي که کامپيوتر متصل به اينترنت قابل دسترسی است. همچنين دسترسي به اينترنت از مکان‌هايي مثل سالن‌هاي فرودگاه‌ها نیز امکان‌پذير است.
مکان‌هايي که بايد ايستاده و سريع کار با اينترنت را انجام دهند به نام‌هاي گوناگوني معروف هستند مثل کيوسک عمومي اينترنت، پايانه دسترسي عمومي يا تلفن پولي وب .
(هر چند که استفاده از رايانه های شخصي امتيازات بيشتری نسبت به استفاده از رايانه‌هاي عمومي دارند. چرا که به‌وسيله رايانه شخصي امکان دريافت و ارسال فايل بيشتري با استفاده از مرورگر شخصي و تنظيمات شخصي وجود دارد که اين امکان در رايانه عمومي وجود ندارد. همچنين از ديگر امتيازات رايانه شخصی استفاده از نرم‌افزارهاي خاص و فضاي بيشتر جهت نگهداري اطلاعات و نامه‌هاي الکترونيک و فايلها. در رايانه‌هاي عمومي فضاي صندوق پستي الکترونيک و امکان اجراي نرم افزارها بسيار محدود است.)
از ديگر ويژگی های اينترنت، اين است که وب به همه افراد، خدمات مطبوعاتی و انتشاراتی با نرخ های بسيار ارزان ارائه می دهد، واقعيتی که تأثير روانی بالقوه ای دارد. پست الکترونيک، يکی ديگر از امتيازات استفاده از اينترنت است،که به صورت يکی از محيطهای اينترنتی بسيار مهم برای کاربران در آمده است که کاربران در کنار وب، آن را به عنوان يکی از فنآوری های ضروری تلقی می نمايند.
فضای شاخص ديگر در اينترنت، همايش گفتگوهای نا همزمان است. اين همايشها، کنفرانس های در حال جريان است که در آنها شرکت کننده گان، موضوعاتی (زنجيره هايي)را آغاز می کنند و برای هم پاسخهايي می فرستند و گفته های افراد ديگر را مطالعه می نمايند.
دنيای درون شبکه ای تا اندازه ای به علت بی نام و نشانی و نبودن نشانه های ديداری و شنيداری، مجموعه گسترده ای از نقش آفرينی ها، فريب ها، گفته ها يا نوشته های نيمه درست و گزافه گويی ها را امکان پذير می سازد و در همين حال ما را از عواقب شان هوشيار می سازد.
اينترنت با روشهاي شگفت آور خود بر شيوه عملکرد افراد اثر می گذارد. چرا که افراد در برقراری ارتباط، بيشتر به پست الکترونيک، سايت های وب، همايش های بحث و گفتگو و کمتر به تلفن، نامه و ديدارهای رو در رو می پردازند، وچنين به نظر می رسد که درون شبکه(روی خط)، کمتر علاقه وجود دارد که ريزه کاريهای آداب مشارکت و نزاکت در برهم کنشهای اجتماعی به جا آورده شود.
به طور کلی در يک جمع بندی مختصر می توان گفت ايجاد روابط نزديک و غنی با ديگران از طريق شبکه های کامپيوتر در مقايسه با موقعيتهای رو در رو مشکل تر است.
در مورد تأثيرات منفی احتمالی استفاده از اينترنت می توان اينگونه بيان کرد که :
– اينترنت مدت زمان زيادی وقت می گيرد. زمان برای ارتباطات رو در رو با ديگر اعضای خانواده می تواند کاهش يابد.
– کاهش هويت، تأثير احتمالی ديگر است. بعضی اوقات يک کار بر، يک هويت و يا حتی چندين هويت برای خود می سازد که لزوماً با زندگی واقعي وی همخوانی ندارد. اين موضوع ممکن هست حتی فضای مجازی را بر واقعيت فيزيکی هر روزه ارجح کند.
جنبه های مثبت احتمالی استفاده از اينترنت همچنين می تواند به آسانی جنبه های منفی توضيح داده شود :
– اينترنت می تواند تماس با دوستان را آسان تر کند.
– به وسيله اينت
رنت، اطلاعات می تواند به آسانی در هر زمانی از روز و به هر تعدادی از دوستان انتقال يابد و از آنها دريافت شود.
– علاوه بر آن اينترنت فضايي عادی برای برخورد با دوستان جديد است. کاربران از طريق اتاق های گپ، بولتن ها و ديگر خدمات، پتانسيل ملاقات با تعداد نامحدود افراد را دارند. روابط آن لاين می تواند به صورت مداوم شکل گيرد و در نتيجه دايره اجتماعی شخص می تواند به مقدار قابل توجهی گسترش يابد.
– اينترنت می تواند حامی سخن گفتن، اعتماد به نفس و احساس راحتی بيشتر در ارتباط با ديگران باشد. اينترنت همچنين می تواند موقعيتهايي را برای آزاد سازی کسانی فراهم کند که به حدی افسرده هستند که نمی توانند در دنيای واقعی، زندگی اجتماعی داشته باشند و …….. .
به طور کلی در دنيای کنونی اينترنت و دسترسی به آن به نوعی به بخش جداناپذير زندگی و کار مردم تبديل شده است و هر چه جامعه ای پيشرفته تر باشد اين وابستگی شديدتر چهره می نمايد تا آنجا که از کار گرفته تا تفريح روی اينترنت خلاصه می شود.
به هر حال اين تکنولوژی نوين تا اندازه ای مورد توجه جوامع قرار گرفته است که اين روزها يکی از معيارهای پيشرفت يا عقب مانندگی هر کشور را عملاً به تعداد مشترکان و نحوه دسترسی انها به اينترنت ارتباط می دهند .
8-2-اهمیت اینترنت در دنیای امروز
کاربرد رسانه‌های چندگانه‌ای چون اینترنت و جذابیت‌های این رسانه های جهانی، نشانگر اهمیت و جایگاه ویژه آن ها میباشد. امروزه بیش از نیم میلیارد نفر (580 میلیون نفر) در سراسر جهان به اینترنت دسترسی دارند و استفاده از آن سالانه رشدی معادل 100 درصد دارد (cf. Nua Internet Survey, 2002).
میزان دسترسی به فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی به کمک شاخص دسترسی دیجیتالی[8] محاسبه میشود که در آن متغیرهایی نظیر سطح تحصیلات، اهمیت فرهنگی، زیرساخت‌های تکنولوژیکی، امکان دسترسی و محدوده آن، کیفیت ارائه خدمات مخابراتی و…. مورد مطالعه قرار می‌گیرد؛ از آنجائی که مبنای این فناوری براساس صفر و یک تنظیم می‌گردد، در این روش نیز رتبه هر کشور بین صفر تا یک در نظر گرفته میشود که سوئد با شاخص 85/0 در رتبه اوّل، کره با شاخص 82/0 در رتبه چهارم، آمریکا با شاخص 78/0 در رتبه یازدهم، امارات متحده عربی با شاخص 64/0 در رتبه سی‌وچهارم و ایران با شاخص 43/0 در رتبه هشتاد و هفتم قرار دارد. بنابراین در دنیای فناوری اطلاعات نیز، نوعی شکاف دیجیتالی مشاهده می‌گردد که عبارت است از فاصله افراد بهره‌مند از این فناوری و افرادی که به آن دسترسی ندارند. در مواقعی این شکاف، از شرایط جنسیتی و گاه تفاوت سنی تاثیر می پذیرد، به طور مثال در کره جنوبی 7/71 درصد از مردان و 2/59 درصد از زنان به اینترنت دسترسی دارند. شکاف دیجیتالی سالمندی نیز به این نکته اشاره دارد که میان میزان دسترسی جوانان و سالمندان به خدمات اینترنتی، اختلاف فاحشی وجود دارد (Koo, 2005: p 34). این نابرابری ها در سواد دیجیتالی از یک سو کاهش اطلاعات و پس ماندگی از علم روز را در کشورهای در حال توسعه ایجاد می‌نماید و از سوی دیگر، باعث میشود این رسانه تنها در اختیار صاحبان تکنولوژی اطلاعات باشد و به نوعی فئودالیسم اطلاعاتی منجر شود. در این حالت، تنها عده محدودی می توانند به تغذیه اینترنتی دست داشته باشند و در نتیجه شکاف میان کشورهای در حال توسعه و به اصطلاح توسعه یافته بیشتر و بیشتر می گردد. در حال حاضر نیز بیشترین فضای اشغال شده در اینترنت به ترتیب به سایت‌های آمریکایی، ژاپنی، انگلیسی، آلمانی، استرالیایی، کانادایی، هلندی و دیگر کشورهای به اصطلاح توسعه یافته اختصاص دارد و تا رتبه 20 هیچ کشوری از مجموعه کشورهای در حال توسعه مشاهده نمی‌شود (Friedman, 2008:p 76).
این روند توانسته است همگام با سیاست‌های جهانی شدن به ابزاری مهم و حیاتی در این عرصه تبدیل شود. جهانی شدن با درنوردیدن مرزهای فرهنگی، گونه‌های جدیدی از اجتماع بشری را ترسیم می‌نماید و فضای مجازی اینترنت، در نمونه‌ای کوچکتر چهره‌ای از جهانی شدن دانش و اطلاعات بشری است. به اعتقاد توماس فریدمن16، جامعه‌شناس آمریکایی، اینترنت و دیگر تکنولوژی های اطلاعاتی، دنیا را مجبور به پذیرش خود می‌کنند و این مسئله، بدون در نظر گرفتن مرزهای جغرافیایی، دوری یا نزدیکی و زبان صورت می‌پـــذیرد. بی‌اندرسون17، مدیر بخــش بیــــن‌الملل دانشگاه ییل نیز اینــــترنت را ابــــزاری فرا زمانی و فرا مکانی می‌داند (Kerby, 2004:p30). بنابراین، امروزه دیگر اینترنت تنها به لایه‌های تخصصی جوامع اختصاص ندارد، بلکه وارد زندگی روزمره افراد شده و تمامی گروه های سنی به اقتضای احتیاج و دیدگاه خود از آن بهره می برند.
9-2-کاربرد اینترنت و تفاوت‌های جنسیتی
قشر جوان، یکی از گروه های سنی هستند که علاقه شدیدی به اینترنت نشان داده اند. این رسانه به‌واسطه چندگانگی و همچنین قدرت جذب افراد، جایگاه ویژه‌ای در میان این گروه سنی در سراسر دنیا پیدا کرده است. براساس مطالعات جدیدی که در مؤسسه پژوهشی پیو18 درخصوص تأثیر اینترنت برزندگی نوجوانان صورت گرفته است، حدود 93 درصد از نوجوانان آمریکایی کاربر اینترنت هستند و اغلب به اشتراک مطالبی چون فایل‌های ویدئویی، عکس و متن (درسی و غیردرسی) اقدام می‌نمایند. 28 درصد از آنان صاحب وبلاگ هستند و اینترنت را به تلویزیون و سینما ترجیح می‌دهند. براساس همین مطالعه، پسرها به اشتراک گذاشتن فیلم و دختران به وبلاگ‌نویسی و اشتراک عکس علاقه‌مند هستند (میلر19 ،2002
،ص56). نتایج این تحقیق در جدول زیر به صورت خلاصه آورده شده است.
جدول1-2: انواع کاربری اینترنت توسط نوجوانان امریکایی دختر و پسر
نوع کاربری
درصد
ارسال و دریافت ایمیل
92
جستجو برای سایت‌های سرگرمی
84
ارسال فوری پیام
74
دریافت اطلاعات برای سرگرمی‌های خاص فردی
69
اخبار
68
بازی و دانلود کردن بازی
66
تحقیق درخصوص خدمات یا محصول پیش از خرید آن
66
گوش دادن به موسیقی آن‌لاین
59
چت
55
دانلود موسیقی
53
کنترل امتیازات مسابقات ورزشی
47
بررسی سایت تیم‌ها و کلوپ‌ها
39
مراجعه سایتی که بتوانند عقاید خود را بیان کنند
38
خرید آن‌لاین
31
مراجعه به سایت‌هایی که بتوانند خرید و فروش نمایند
31
سایت‌های بهداشتی و اطلاعاتی درخصوص سلامت
26
ایجاد یک صفحه وب
24
جستجوی برای اطلاعاتی که در موردشان زیاد نمی‌شود راحت صحبت کرد
18
به‌طور کلی، پـسران بـیش از دخـتران از ایـمیـل، خـرید، جسـتجوی اطـلاعات و پورنـوگـرافی استفاده می‌نمایند و دختران، به برقراری ارتباط عاطفی و عاشقانه
